…1965 թվականի աշնանը Երևանի իր անշուք խրճիթում դադարեց բաբախել ամբողջ կյանքը խորհրդային բանտերում և սիբիրյան աքսորում անցկացրած Արամ Թովմաղյան-Լեռ Կամսարի տառապյալ սիրտը՝ ականավոր գրող-երգիծաբան, որ երբեք չդավաճանեց Ճշմարտությանը և չփոխեց իր ազնիվ ու ըմբոստ էությունը: Քաղաքի վրա «իջավ ծանր լռություն»: Միայն քչերը կարողացան լսել լռության ձայնը ու հասկանալ, որ հայ գրականությունն արձանագրել է իր հերթական անդառնալի կորուստը. մահացել էր Մեծ Երգիծաբան:

Հեղինակության ստեղծման գործում մեծ նշանակություն ունի տարիքային գործոնը։ Զինվորական ծառայության մեջ ծառայողական աստիճանակարգում առաջընթացը կապված է զինծառայողի տարիքի հետ։ Առավել բարձր զինվորական պաշտոնները պահանջում են հասուն տարիքին բնորոշ հատկանիշներ՝ կենսափորձ, շրջահայացություն, պատասխանատվության զգացում եւ այլն։ Սակայն, դրա հետ մեկտեղ, բարձր զինվորական պաշտոնները պահանջում են մտքի ճկունություն, հաճախ ոչ ստանդարտ որոշումներ ընդունելու կարողություն։

Կաթնասուններ – Կենդանիների մեծ մասը մշտապես ջրի կարիք է զգում: Խոտակերները սովորաբար երբեք չեն հեռանում ջրից, որովհետև խմում են օրական երկու անգամ՝ արշալույսին և ուշ երեկոյան: Նրանց զուգամիտող հետքերը հաճախ տանում են դեպի ջուրը:
Գիշատիչ կենդանիներն այնքան էլ լավ ցույց չեն տալիս ջրի տեղը, քանի որ իրենց անհրաժեշտ ջրի զգալի մասը նրանք ստանում են իրենց զոհին խժռելիս:

Այս պատմությունները թող լինեն հիշատակն ու խնկարկումը այն հայորդիների, ովքեր հավատի գրչով ու սրի զորությամբ, արորով ու արդար վաստակով մեզ ավանդեցին Հայաստան աշխարհը։ Քանի-քանի սերունդ այդ ճանապարհն անցավ արհավիրքների ու ալեկոծությունների միջով։ Եվ սակայն պատմության մեջ եղավ մի տարեթիվ՝ 1915թ., երբ զոհ գնացին միլիոն ու կես անմեղ մարդիկ։ Արցախյան հերոսամարտի այս պատմությունները Մեծ եղեռնը վերապրածների զավակների մասին է։

Ինքնաձիգի նշանոցից մինչև դաշտում աշխատող գյուղացին քանի՞ մետր է… Մի երկու հարյուր: Թե մատդ սեղմես ձգանին… Բայց ես նույնիսկ մտքիս ծայրով նման բան չեմ անցկացնում: Գյուղացին հողի ծառան է, ես՝ հայրենիքի զինվորը: Հետո ի՞նչ, որ գյուղացին հայ չէ, հետո ի՞նչ, որ գյուղացին ադրբեջանցի է: Հողի աշխատավոր է: Մարդ, որ օրնիբուն մեջք է ծռում հողի վրա: Հաստատ համոզված եմ՝ հողի աշխատավորը պատերազմ չի ցանկանա, հողի աշխատավորը խաղաղության կողմնակից է:

Ադրբեջանի Հանրապետության ղեկավարությունն ու զինվորական հրամանատարությունը, չանսալով առողջ բանականությանը և անտես առնելով հայկական կողմից բազմիցս արված սթափության կոչերը, տարիներ շարունակ հնչեցրած իրենց ռազմատենչ հայտարարությունները, վերջին ժամանակներս փորձում են «առարկայացնել» կամ, այսպես ասած, գործով ապացուցել` խափանարար խմբերով սահմանային միջադեպեր հրահրելով և է՛լ ավելի լարելով առանց այդ էլ լարված իրավիճակը տարածաշրջանում:

Ո՞րն է գիտական հայտնագործությունների դերը մարդկային հասարակության զարգացման մեջ։ Ինչու՞ նրանք երբեմն ոչ թե խթանում են քաղաքակրթության առաջընթացը, այլ հիմք են դառնում զանգվածային ոչնչացման զենքի համար, այլ խոսքով՝ վերածվում են սոսկալի չարիքի համայն մարդկության համար։ Այս հարցերի շուրջ խորհրդածում է գերմանացի նշանավոր թատերագիր, արվեստաբան եւ հասարակական գործիչ Բերթոլդ Բրեխթը (1898-1956) իր «Փորձարարական թատրոնի մասին» ծավալուն հոդվածում։