Հոգևոր-մշակութային
-Լուսինես այդ օրերին 14 տարեկան էր: «Զորական» համույթի առաջին կատարողներից էր: Վ. Սարգսյանը շատ էր սիրում աղջկաս և հանդիպելիս ասում էր.
-Արա՛մ ջան, դու քո չորս երեխաներով զբաղվիր, Լուսինեն իմ աղջիկն է,-(ասեմ, որ Արամ Գալստյանը հինգ երեխաների հայր է: Ամենափոքրը տղան է` Խորենը, որը այժմ «Զորական» համույթի կատարողներից է):
«Եռաբլուր» պանթեոնի մասին այս ակնարկը ծնվեց կարդալով զոհված ազատամարտիկ Ռաֆայել Սիմոնյանի Արաքսյա մայրիկի շնորհակալական նամակը.
«Մենք` զոհված ազատամարտիկների ծնողներս, ցանկանում ենք մեր երախտիքի խոսքն ուղղել այն մարդկանց հասցեին, ովքեր ամեն շաբաթ եւ կիրակի օրերին ցուցաբերում են մեծ հոգատարություն, ստեղծելով ջերմ մթնոլորտ զոհված ազատամարտիկների մայրերի համար: Շնորհակալություն բոլոր այն անձանց, հանձինս մեր գերագույն գլխավոր հրամանատարին, պաշտպանության նախարարին, Եռաբլուրի աշխատակիցներին` հրամանատարից, եկեղեցու քահանայից մինչեւ սովորական աշխատողը, մինչեւ մեզ այստեղ բարձրացնող մեքենայի վարորդները:
Ոչ ոք չի հավատում։ Բոլորը գալիս են տեսնելու։ Սամոն ու թուրքը, նստած գետնատնակի առջեւի քարերին, զրուցում են։ Զարմանում են, տեսածներին չեն հավատում, բայց թուրքը կենդանի ապացույց է. նստած զրուցում են։
Սամոն կամավորական ջոկատում նոր մարդ է։ Մի քիչ դանդաղ է մտածում։ Որոշում կայացնելուց առաջ երկար-բարակ մտածում է։ Խրամատներում երկար ապրելուց կոշտացած տղերքի կոշտ կատակներին չի պատասխանում։ Բոլորը սիրում են, բայց հետը խոսելիս նրանց աչքերի մեջ հեգնական կայծ է շողշողում։ Արդեն մեկ ամիս է, ինչ դիրքերում են, չի փոխվում։ Ասում են՝ Սամոն դանդալոշ է։ Ջոկատի լիարժեք անդամ չեն ընդունում։ «Սամո՛, թռի՛ ջրի… Սամո՛, հացի ժամն է, շո՛ւտ արա… Սամո՛, փամփուշտ հասցրու…»։ Բոլորին հասնում է։ Սուսուփուս կատարում է բոլորի հանձնարարությունները։ Ու հիմա Սամոն ու թուրքը, նստած գետնատնակի առջեւի քարերին, զրուցում են։
Համբոն ծառայում էր ցարական բանակում, հեծելազորային գումարտակի զինվոր էր։ Ամեն առավոտ, երբ արթնացնում էին, ու պիտի ձիերը թամբեին, ինքն իրեն ասում էր. «Էս ամբողջ զորքը, որ թամքի, հասցնի, իմը մի ձի ա, ես կարալ չե՞մ հասցնեմ»։ Եվ ամեն առավոտ զարմանքով նկատում է, որ ամբողջ զորքը ձիերի վրա է, իսկ ինքը դեռ պատրաստ չէ ձին հեծնելու…
Շարքային Արման Բաղումյանը ծառայում է գնդապետ Վ. Գրիգորյանի հրամանատարությամբ գործող զորամասում: Գումարտակի հակատանկային դասակի նշանառու-օպերատոր է: Լավ է ծառայում, նույնիսկ շատ լավ, հետն էլ կարգապահ է, նախաձեռնող, մասնագիտությանն էլ տիրապետում է կատարելապես: Նրանից գոհ են թե՛ գումարտակի, թե՛ բարձր հրամանատարական կազմի սպաները:
Բիթլիսեցի Արմենակ Սարոյանը Ֆրեզնո գնաց 1900-ական թվականների սկզբին։ Ընտանիքով էր, կինը` Թագուհի Սարոյանը (ազգանունն ամուսնունը չէր, ինքն էլ էր Սարոյան), առաջնեկ աղջիկը` Կոզեթը, ծնված 1899-ին, երկրորդ աղջիկը` Զաբելը, ծնված 1902-ին, երկուսն էլ` Բիթլիսում, տղան` Հենրին, ծնված 1905-ին, Էրզրումում։ Վիլյամը միակն էր ընտանիքում, որ ծնվեց ԱՄՆ-ում, Ֆրեզնոյում, 1908-ի օգոստոսի 31-ին։ Տատմերն իրենց հեռավոր ազգական Իսկուշն էր, ծննդատունը` Էյզ փողոցի իրենց հյուղը։
Քրիստոնեությունն այսօր ամենահետապնդվող կրոնն է մոլորակի վրա: Ամեն տարի տանջամահ են արվում ավելի քան 100 հազար քրիստոնյաներ. ամեն 5 րոպեն` մեկ հավատացյալ: Քրիստոսի հետևորդներին սպանում են, հետապնդում, իսկ «հասարակական կարծիքին» հրամցնում են որպես «իսկական քրիստոնյաներ» այն քահանաներին, որոնք օրհնում են այլասերվածներին և պսակադրում համասեռամոլներին: