Language:

Հոգևոր-մշակութային

ԻՄ ՕՐՀՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՔԵԶ, ԶԻՆՎՈ՛Ր

… Վերջերս թերթերում կարդում եմ հոդվածներ, որտեղ նշվում է, թե թուրքերը (ադրբեջանցիները) որոշել են Ղարաբաղի հարցը լուծել պատերազմով, և այդ պատերազամը պիտի վարեն Հայրենական պատերազմի օրինակով: Ես չգիտեմ` այդ «ստրատեգը» քանի տարեկան է, նա Հայրենական պատերազմը տեսել է, թե՝ լսել: Այս միտքը անտեղյակ տգետի, սուտ հայրենասերի դատարկաբանություն է: Հասկանալի է, թուրքերը չեն հաշտվում Ղարաբաղի կորստի հետ, նրանք սովոր են զավթելու, գողանալու, թալանելու, կեղծելու, դարերով այդպես են սովորել, հային դիտել են իբրև մատաղացու գառ, երբ ուզել` մորթել կերել են: Հաղթանակը Ղարաբաղում գլխի վրա շրջեց ամեն ինչ: Այսօր հայերիս ագրեսոր են ասում, մենք պետք է ուրախ լինենք թուրքի այս գնահատումների համար: Հարկավոր է ազատվել խփվածի, մոլորվածի, սգավորի հոգեբանությունից: Թուրքը պարտվեց, խաղաղություն մուրաց ու անցավ մեր թիկունքը, թիկունքից խփելը թուրքի վարքագիծն է:

Քաշաթաղի շրջկենտրոն Բերձորի Խաղաղության հրապարակում առավոտից մարդաշատ էր. այստեղ էին քաղաքային հանրակրթական դպրոցների ուսուցիչներ, աշակերտներ, շրջվարչակազմի և Բերձորում գործող կազմակերպությունների, ուժային կառույցների ղեկավարներ, աշխատակիցներ, բնակիչներ, հյուրեր: Արցախյան գոյամարտում նահատակված հերոսների հուշահամալիրում կայացավ Արցախի Անկախության հռչակման օրվան նվիրված տոնական միջոցառումը: Խոնարհված 3 պատերի մոտ, որոնց վրա քանդակված են շրջանի ազատագրման համար զոհված ազատամարտիկների անունները, խոնարհվեցին ծաղիկներ: Մեկ րոպե նահատակների հիշատակը հարգելուց հետո Բերձորի Վահան Զատիկյանի անվան թիվ 2 միջնակարգ դպրոցի սաները ողջունեցին ներկաներին՝ շեշտելով, որ իրենք են այսուհետ Հերոսների արյամբ թաթախված հարազատ հողի տերերը:

ՆԵՐԻ՛Ր, ՄԱ՛ՅՐ ՀՈՂ

Ընկերս՝ Հայրապետ Մեսրոպյանը, ավելի քան քսանհինգ տարվա ընդմիջումից հետո հարազատ գյուղում բեմադրեց իր երիտասարդ տարիների ամենասիրելի ու հաջողված ներկայացումներից մեկը՝ Գևորգ Գևորգյանի «Ների՛ր, մա՛յր հող» պիեսը: Քառորդ դար, որի ամեն օրն ապրել էր այդ հույսով ու երազանքով: Մի երկարատև ընդմիջում, որի ընթացքում նա հասցրեց եղբոր ու ավագ որդու հետ միասին զենք վերցնել, կռվել, վիրավոր որդու կյանքի ու առողջության համար տառապել և պայքարել հանուն այն գաղափարի, որն ընկած էր իր բեմադրած պիեսի հիմքում՝ անկախության, ազատության, առ հայրենի հողը անդավաճան սիրո ու նվիրվածության…

Մոտենում էր 1993թ.-ի Ամանորը: Մեր ջոկատը գտնվում էր Աղդամում: Արդեն մեկ ամիս էր՝ ընտանիքից ոչ մի լուր, տեղեկություն չունեի: Հայաստանից եկած իմ ընկերներից մեկը ինձ տեսնելով՝ զարմացավ.

-Զորավա՞ր, էս դու՞ ես, բա տանը գիտեն, թե դու զոհվել ես, ու լացուկոծ են դրել: Անխիղճ, մի լուրն ի՞նչ է, որ չես ուղարկում:

Ասում են՝ տարեց մամիկն արդեն հոգնել էր ամեն օր ծեծված, ջարդված որդուն տուն ընդունելով ու մի օր էլ այսպես դիմում է որդուն.
-Բավական եղավ կռիվների մեջ ընկնես, տղա՛ ջան, էդ ինչի ուրիշ տղաները ամեն օր տնից դուրս կգան ու առանց պատառոտված շորերի, առանց ծեծուջարդի տուն կգան:
– Մարե, նրանց մեր կքրվին, նրանք ձեն չըն հանի:

ՈՎ Է ԻՍԿԱԿԱՆ ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐԸ

Ես բանաստեղծ չեմ, զինվորական եմ, բայց մեկ-մեկ հոգեկան խռովքի կամ ոգևորության պահերին գրիչը ձեռքս եմ առնում ու թղթին եմ հանձնում մտքերս: Սիրո մասին էլ եմ գրում, անարդարությունների մասին էլ, բայց իմ սիրած թեման հայրենիքն է, այն հողը, որի վրա ապրում եմ, որի համար պայքարել եմ… Լա՞վ եմ գրում` չգիտեմ, ընկերներս հավանում են, ոգևորում… Այդքանն էլ է ինձ բավական. գոնե մի քանի հոգի սիրով կարդում են: Հիշում եմ, երբ փոքր էի ու մասնակցում էի բանաստեղծ Արևշատ Ավագյանի խմբակին, նա ասում էր` բանաստեղծները գրում են այն մի հոգու համար, որն իրենց կհասկանա: Հիմա ես էլ գրում եմ այն մի քանի ընկերներիս համար, որոնք գրածներս կարդում ու հավանում են:

ՎՐԻԺԱՌՈՒԹՅԱՆ ՀԱՅ ՔՐՄԵՐԸ

Թվում է՝ 1915 թվականի Մեծ եղեռնի մասին մենք վաղուց արդեն ամեն ինչ գիտենք, բոլոր մանրամասներին տեղյակ ենք։ Այդպես չէ՝ արդեն քանի տարի իմ գրասեղանի դարակներում խունանում են արաբկիրցի Հովհաննես Ջաղացպանյանի, տրապիզոնցի Գոհար Սարյանի, տենտիլցի Գրիգոր Թեմեճիկյանի, սեբաստացի Հովհաննես Անդրեասյանի ձեռագիր հուշերը, որոնց ամեն անգամ սարսուռով եմ անդրադառնում եւ չեմ պատկերացնում հայի, որ կարողանա երբեւէ սառնասրտորեն ընթերցել, առավել եւս՝ հրատարակել դրանք։