Բոլոր ժամանակներում, բոլոր բնակավայրերում լինում են պետության «նվիրյալներ»։ Գյուղացիներից մեկին, ասում էին, աքսորել են այն բանի համար, որ գյուղամիջում ցույց էր տվել ձեռքի ափերի կոշտուկները, որոնք առաջ էին եկել գերանդի բանելուց, բահով հողը փորելիս, ջուր անելիս… Եվ այդ նվիրյալներից մեկը վերևներին գրել էր, որ էսինչ-էսինչյանը դժգոհ է էս երկրից ու գյուղամիջում ձեռքերը ցույց տալով ասում է. «Նայեք, տեսեք, թե էս ինչ օրի հասցրին մեզ»։ Այն ժամանակների համար այդքանն էլ բավական էր, որ մի ամբողջ գերդաստան՝ իր մեծով ու փոքրով բռներ հեռավոր Սիբիրի ճանապարհները։ Իսկ աքսորը դա չարյաց փոքրագույնն էր, որովհետև մարդու կյանքն այնքան էր էժանացել, այնքան էր դարձել անարժեք, որ անողոքաբար կարող էին գործել դաժան ու անմարդկային պատիժներ։

Պատերազմը նրան գամել էր հաշմասայլակին։ Հիվանդանոցային ձգվող օրերն ու ամիսները, վիրահատությունները չէին օգնել։ Փոխարենը դարձել էր բռնկուն, նյարդերի մի խուրձ ու ամեն պահի կարող էր պոռթկալ, գոռգոռալ, նույնիսկ հայհոյել։ Երեխաներն արդեն չափահաս էին, լուռումունջ, չխոսկան, որովհետև արտասանած ամեն մի բառից հետո հայացքով զննում էին հոր դեմքը։ Կինը՝ համեստ ու առաքինի, թաքուն իր բախտն անիծելով ու աչքերը սրբելով, հլու-հնազանդ, երեխայի գուրգուրանքով փորձում էր մխիթարել ամուսնուն։

Լոս Անջելես քաղաքի Սանտա Մոնիկա պողոտայի հարեւանությամբ է գտնվում Սանտա Մոնիկա գերեզմանատունը։ Նազարն ու Հռիփսիմեն ծնվել են Այնթապում։ Եղեռնից հետո որբացել։ Հռիփսիմեն ապրել էր ամերիկյան որբանոցում, իսկ Նազարը աշխատել էր մեծահարուստ Գյուլբենկյանի հետ եւ, ինչպես ինքն էր ասում, երկաթագործի իր ոսկի փեշակով եղել է նրա աջ ձեռքը։ Դեգերելով երկրե երկիր՝ Հալեպում միացել, տունտեղ էին դրել։ Հետո ճանապարհը նրանց տարել էր Լոս Անջելես, ու նրանք ապրել էին հայրենիքի կարոտն ու եղեռնից զոհված հարազատների կսկիծը սրտում։ Հիմա նրանք հանգչում են Սանտա Մոնիկայի գերեզմանոցում։ Նազարեթ որդին վերադարձել է Հայաստան, իսկ Սոսի աղջիկը բնակվում է Լոս Անջելեսում։

– Եթե դու խուսափես նույնիսկ իմ որդիների սրից, ես քեզ կգտնեմ: Կգտնեմ անգամ գերեզմանում, որտեղ դու կփորձես թաքնվել աստվածների պատժից, – զրնգաց նրա ձայնը:
«Եթե բոլոր հայուհիներն այսպիսին են, ապա հայկական հարցը միշտ կհետապնդի մեզ», – ցնցված մտածեց արքայից արքան` սարսափած լքելով պալատը:
Թորգոմը բարձրացրեց իշխանի գլուխը, և Սլովենան արագ նրա կիսաբաց բերանը լցրեց իր մոտի սրվակի պարունակությունը: Այնուհետև Թորգոմը խնամքով գրկեց իշխանին և ձեռքերի վրա տարավ պալատից:
Սլովենան ու Փառանձեմը տագնապած իրար նայեցին ու հասկացան միմյանց:

…Մանկության տարիներից Սադայը հաճախ երազում տեսնում էր գետի հունից դեպի վեր` եկեղեցու մոտ բարձրացող քարե աստիճանները, տեսնում էր այդ աստիճաններից ներքև սալահատակ հարթակը և այդտեղից դեպի գետի զառիվեր ափը սլացող նույնպիսի սալահատակ նեղլիկ փողոցը: Մինչդեռ այդ օրը, երբ բժիշկ Աբասալիևի հետ վերադառնում էին չկայացած ճանապարհորդությունից, Սադային թվում էր, որ թե՛ այդ եկեղեցին, թե՛ այնտեղ տանող քարե ճանապարհները, թե՛ նրա քարեղեն պատերը, թե՛ այդ արտասովոր, հինավուրց, Վուրագըրդի միակ փողոցը տեսնում է կյանքում առաջին անգամ:

Բերձորի Վահան Թեքեյանի անվան թիվ 1 միջն. դպրոցի դահլիճում մարտի 24-ին կայացավ ռեժիսոր Սամվել Թադևոսյանի «Միացում» փաստագրական ֆիլմի առաջին ցուցադրումը (նկարահանված Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնում): Ցուցադրումից առաջ Ս. Թադևոսյանը ասաց.
-Երջանիկ եմ, որ ներկայացնում եմ իմ՝ ևս մեկ հայ մարդու հաշվետվություն. սա պարտքի գիտակցում է: Պատահական չէ, որ առաջին ցուցադրումն անում ենք Արցախում. երեկ Ստեփանակերտում էինք, այսօր այստեղ՝ Բերձորում, իսկ Երևանում կցուցադրվի մարտի 25-ին: Երկար տարիների աշխատանք է այս ֆիլմը՝ իմ երազանքը, որն իրականացավ Մոսկվայում գործող «Հայաստան» մշակութային ընկերության տնօրեն Տիգրան Մանասյանի և նրա հոր՝ Լևոն Մանասյանի ֆինանսավորմամբ:

Հարգելի սպաներ և զինվորներ
Հայոց բանակի,
Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցում այսօր մեր Տիրոջ` Հիսուս Քրիստոսի Սուրբ Հարության տոնն է նշվում: Այս մեծասքանչ տոնին, «յարեաւ Քրիստոս» ավետիսով, Հայոց բանակի հոգևոր սպասավորների և իմ անունից օրհնություն ու բարեմաղթանքներ ենք բերում զորահրամանատարներին, զինվորներին և հավատավոր համայն ժողովրդին: