Աշխարհի բոլոր ժողովուրդները տոնում են Նոր տարին, սակայն տարվա տարբեր եղանակներին եւ տարբեր ձևով` համաձայն իրենց ավանդույթների և օրացույցի: Միայն մի բան է ընդհանուր. Ամանորի տոնակատարությունը պետք է անպայման ուրախ լինի և շքեղ, ճոխ սեղաններով և նվերներով:
Քրիստոնեության ընդունումից առաջ հայերը Նոր տարին տոնել են Արեգ ամսվա Արեգ օրվա Այգ ժամին, այսինքն` գարնանային գիշերահավասարի օրվա (մարտի 21-22) արեւածագին: Ըստ հայկական կենդանակերպի` 2012-ը խեցգետնի տարի է:

-Բերանդ ինչ գալիս է` ասում ես։
-Բերանիս տերը ես չեմ, լեզուս է։

♦♦♦

-Բավական չեղա՞վ այդքան քծնես։
-Բա այսքան տարիների փորձս ի՞նչ անեմ։

Նորակոչիկ օրապահը առաջին անգամ է վերակարգում: Հուզվում է, անընդհատ ուղղում է գոտին, գլխարկը: Հանկարծ վաշտ է մտնում գնդի հրամանատարը: Օրապահը շփոթվում է, բերանը բաց կանգնում է ու քարանում` կանոնադրությունն իսպառ մոռացած: Փոխգնդապետն ասում է.
– Ի՞նչ ես բերանդ ջուր առած նայում, հը՞, քե՛զ եմ հարցնում: Բղավի՛ր:
– Աաաաաաաա~:

Վահագն ու Հրաչյա Ճենտերեճյան զույգ եղբայրներին Երևանից տեսակցության էին եկել քույրը՝ Նարեն, մայրը՝ Սվետան, և հորեղբայր Արմենը, որը աշխատում էր «Հայ զինվոր» թերթում: Հայրը՝ Աշոտը, եկել էր Ստեփանակերտից (Արցախի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի կոնցերտմեյստերն էր)։ Վահագնը մասնագիտությամբ երաժիշտ է, Հրաչյան՝ գեղանկարիչ։ Վահագնը ջերմություն ուներ։ Կից սենյակում պառկած էր, և քույրը՝ Նարեն, մշտապես կողքին էր։

Հաղթական հուշահամալիրում տոնախմբություն է։ Եկել են Հայաստանի ողջ տարածքից, Արցախ աշխարհից, շատ են սփյուռքի մեր հայրենակիցները։ Մոտենում, խոնարհվում, ծաղիկ կամ ծաղկեպսակ են դնում Զանգակատան առջև ու շարունակում իրենց ճանապարհը ծաղիկներով քարացած արծիվների հայացքների տակ, քայլում են դեպի թանգարան… Շուրջբոլորը տարածվել է «Սարդարապատ» երգչախմբի սաների ձայնը.

Հուլիսի 29-ը Անհայտ կորած ազատամարտիկների հիշատակի օրն է։ Ամեն տարի այդ օրը ՀՀ պաշտպանության նախարարությունում հիշատակի և ոգեկոչման միջոցառումներ են կազմակերպվում։ Առավոտյան ՀՀ ՊՆ, ԶՈՒ և ԶՈՒ ԳՇ ղեկավար կազմը, ՀԿ-ի ներկայացուցիչները, Արցախյան ազատամարտի վետերանները, անհայտ կորածների մայրերը, քույրերը, կանայք, հարազատները այցելում են «Եռաբլուր» պանթեոն, ծաղիկներ դնում Անհայտ կորած ազատամարտիկների հուշարձանին։

Քաշաթաղի այսօրվա շրջանը, որն իր մեջ է առել պատմական Մեծ Հայքի Սյունիք եւ Արցախ նահանգների մի քանի գավառներ, հարուստ է պատմամշակութային հուշարձաններով: Ընդհանրապես հուշարձանների մեծ մասը գտնվում է հյուսիսային թեւում` նախկին Աղահեջք (հետագայում` Քաշաթաղ, Խոժոռաբերդ), Վայկունիք գավառներում: Իսկ հարավում պատմական հուշարձանները հիմնականում սփռված են Որոտան գետի ավազանում` Քաշունիք գավառում: Ըստ 7-րդ դարի «Աշխարհացույցի» տվյալների՝ Մեծ Հայքի Սյունիք նահանգի 12 գավառներից մեկը Բաղքն էր: Միջնադարում գավառը բաժանվել է արեւելյան ու արեւմտյան մասերի՝ արեւելյանը կոչվում է Քաշունիք, իսկ արեւմտյանը՝ Աճեն կամ Աճան: