Արդ, ողջ առաքինության հիմքը խոնարհությունն է, եւ բոլոր սուրբերը խոնարհությամբ են հաճո եղել Աստծուն։ Ինչպես Աբրահամն էր խոնարհվում եւ ասում. «Ես հող եմ ու մոխիր» [Ծն. ԺԸ 27], դրա համար նահապետների գլուխ եղավ։ Այսպես ու Դավիթն էր ասում. «Ես որդ եմ ու ոչ մարդ, նախատինք եմ մարդկանց համար» [Սաղմ. ԻԱ 7], դրա համար Աստծուց մարգարեության շնորհ ստացավ եւ կանչվեց ժողովրդին թագավորելու։ Այսպես եւ Եսային էր ասում. «Վա՜յ ինձ, որովհետեւ պիղծ շուրթեր ունեմ» [Ես. Զ5], դրա համար աստվածաբան կոչվեց մարգարեների մեջ։

1991 թվականն էր, ես դեռ ոչ մի առիթ չէի ունեցել լսելու Աստծո փրկության խոսքը։ Մի օր մեր տանը նստած էինք մեծ եղբորս ու հարեւանի երկու աղջիկների հետ, որոնցից մեկը պատմության ուսուցիչ էր, մյուսը՝ գրադարանավարուհի, ու տարբեր թեմաների շուրջը զրուցում էինք։ Չգիտեմ ինչու զրույցի վերջում հարց բարձրացավ Աստծո գոյության մասին։ Յուրաքանչյուրս հայտնում էինք մեր անձնական կարծիքները։ Ես ու պատմության ուսուցչուհին ընդունում էինք, որ Աստված կա, իսկ եղբայրս ու գրադարանավարուհին պնդում էին, որ Աստված գոյություն չունի։

Մի աշխարհական ականատես եղավ մի քահանայի, որ շնությամբ էր զբաղվում, սակայն երբ հաջորդ օրը քահանան պատարագ էր մատուցում, հույսով, առանց երկմտելու գնաց նրա մոտ եւ նրա ձեռքով հաղորդվեց։ Եվ հաղորդությունից հետո քահանային աղաչում էր, որ իր բորոտությամբ վարակված ճակատը խաչակնքի, ինչը երբ արեց, բորոտությունը կեղեւի պես ընկավ, եւ ճակատն առողջացավ։

Հայոց պատմության իմացությունը պարտադիր է ամեն հայի եւ, մասնավորապես, հայ զինվորի համար, որը գտնվում է նույն այդ պատմությունը կերտած եւ կերտող ժողովրդի պաշտպանության, իր երկրի անվտանգության ապահովման մեծ եւ պատասխանատու ծառայության մեջ։ Այս առումով ոչ միայն հետաքրքիր, այլեւ ուսանելի է իմանալ, ճանաչել այն մեծագույն հայերի անձն ու գործը, որոնք բացառիկ դերակատարություն են ունեցել մեր ազգային ճակատագրում, ոչ միայն իրենցով նշանավորել են իրենց իսկ ապրած դարաշրջանը, այլեւ ուղիներ հարթել գալիք ժամանակների համար, շրջադարձային քայլ ապահովել իրենց ծնող ժողովրդի կյանքում եւ դրանով իսկ դարձել անզուգական, եզակի։

Մոնթեն Մարտունի նոր էր եկել, ու լուր հասցրին, որ շուտով նա ծանոթության կարգով լինելու է դիրքերում։ Ասացին, որ մենակ չէ, հետն էլի մարդիկ կան ու նաեւ կինը՝ Սեդան։
-Այնպես որ ամեն ինչ աշխատեք կարգին լինի, էսօր էլ մի խմեք, ամոթ է,- հրաժեշտ տալիս զգուշացրեց լրաբերը։

Գեղամ Աբրահամյանը Գեղարքունիքի Ծովինար գյուղից է։ Ազատագրական պայքարի ժամանակ վերադարձել է Օդեսայից, անդամագրվել Հենրիկ Մուրադյանի ջոկատին ու իր մասնակցությունը բերել ազատագրական պայքարին։
-Վահան պապս վեց որդի է ճանապարհել Հայրենական մեծ պատերազմ,- պատմում է Գեղամը,- երեքը չեն վերադարձել։ Պապս երեք բարդի էր տնկել մեր բակում ու ամեն Աստծո առավոտ իր աղոթքից հետո առաջին գործն այն էր լինում, որ ջրում էր այդ շիվերն ու հետները զրուցում. «Այս ծառերն իմ տղաներն են»,- ասում էր։ Հակոբ հայրս էլ վերադարձել էր վիրավոր, վերքերով, ու հիմա ավագ որդիս պապի անունն է կրում։

I. Արդ , ինչպես ասում է առաքյալը. «Ամենայն խոնարհությամբ միմյանց պետք է ավելի լավ համարել, քան ինքներդ ձեզ» [Փլպ. Բ 3]։ «Ամենայն» ասելով՝ հայտնում է, որ խոնարհության մասերը շատ են. կան ոմանք, որ խոնարհությունից քիչ մաս ունեն, ոմանք՝ շատ, եւ մյուսները՝ ամբողջը։