…Տեսա, որ բյուրավոր ու բյուրավոր ծննդաբեր մայրեր սեւահեր
Իրենց նորածին զավակները ձեռքերնուն մեջ ու խելահեղորեն դեպի վե՜ր
Արյունոտած հորիզոններուն ամբարձուցին,
Զանոնք առավոտին ճառագայթներուն խորը մխրճելով,
Աստվածածին լույսերուն մեջ մկրտելու համար…

Այս խոսքերն արտասանվել են Սողոմոն Իմաստունի բերանից շատ վաղուց, բայց այսօր էլ այժմեական են, որովհետեւ մեր առօրյայում կամա թե ակամա շատերն ընկնում են հենց այս մեղքի մեջ։ Ցավալին այն է, որ շատ հաճախ հայհոյելը մեղք ենք համարում, ավելին՝ նույնիսկ չենք էլ ցանկանում ուշադրություն դարձնել այդ նողկալի երեւույթին՝ այն համարելով չնչին մի բան կամ էլ լավագույն դեպքում, եթե անդրադառնում էլ ենք, ապա ամեն կերպ աշխատում ենք արդարացնել ինքներս մեզ՝ ասելով, որ հայհոյելն ուղղակի պահից դրդված էր կամ որեւէ դիտավորություն չպետք է դրա մեջ տեսնել եւ փնտրել։

Տավուշի Վերին Կարմիրաղբյուր գյուղում 1969թ. փետրվարի 14-ին ծնված Վոլոդյա Դարբինյանը զոհվեց 1992-ի օգոստոսի 8-ին՝ Արծվաշենի բնակչության տեղաշարժի ընթացքում, շրջափակման մեջ՝ իր 12 նահատակ ընկերների հետ փրկելով գյուղի բնակչությանը։
Այդ օրը Վոլոդյան կբոլորեր իր ծննդյան 25 տարին։ Եռաբլուրում հավաքվել էին Արծվաշենի 12 նահատակների հարազատները՝ վշտակցի միությամբ մի ընտանիք դարձած։
Սեղանին բուրում է Վոլոդյայի Նվարդ մայրիկի թխած հացը, ծփում է արնագույն գինին։

Համբարձման տոնը Հարուցյալ Հիսուսի` մարմնով երկինք բարձրանալու եւ Հոր աջ կողմում նստելու հիշատակն է: «Համբարձում» նշանակում է բարձրացում: Նոր Կտակարանի վկայությամբ (Մարկ., ԺԶ, 19-20, Ղուկ., ԻԴ, 50-53, Գործք, Ա, 9-11)` Հիսուսն Իր Հարությունից հետո 40 օր բազմիցս հայտնվում է Իր հետեւողներին` Մարիամ Մագթաղենացուն, յուղաբեր կանանց, Պետրոսին, Էմմավուսի ճամփորդներին, առաքյալներին` Վերնատանը եւ Գալիլիայի Տիբերիական ծովակի եզերքին` վերահաստատելով նրանց իրենց առաքելական կոչման եւ հավատի մեջ. «Գնացե՛ք, աշակերտ դարձրե՛ք բոլոր ազգերին…»:

Գրում է տիկին Նելլին. «Եռաբլուրում իրար միախառնված, կողք կողքի հանգչող նահատակներ։ Հայր եւ որդի` Սաշիկ եւ Արթուր Թորոսյաններ… Սաշիկն իմ ամուսինն է, Արթուրը՝ որդիս։ Իմ պատշգամբը նայում է դեպի Եռաբլուր։ Ամեն առավոտ, արեւածագի հետ, ես նրանց բարի լույս եմ ասում, արեւամուտին՝ բարի գիշեր մաղթում՝ թողնելով նրանց հավերժության ու անմահության մեջ։ Օրեր, ամիսներ շարունակ այս նույն պատշգամբից նայել եմ խելացի, հաղթահասակ որդուս տունդարձի ճանապարհին։ Հետո նայում, սպասում էի ամուսնուս, որն էլ գնաց գտնելու որդուն, քայլելու, օրհնելու այն ճանապարհը, որով անցավ մեր որդին»։

Հրամանատար Բագրատ Ջանվելյանի հետ ուշ ժամի վերադարձանք դիրքերից։ Նոր մտել էինք աշխատասենյակ, երբ հնչեց հեռախոսազանգը։ Զրույցի ընթացքում հրամանատարը փորձում էր արդարանալ՝ մերթ ժպտում էր, մերթ բարկանում ու աշխատում էր շուտ ավարտել զրույցը։ Ընկալուչը դնելուց հետո ծիծաղելով դիմեց ներկաներին.
-Կինս էր, հիշեցնում է, որ երբ գնացել ենք խոսք ուզելու, մայրս մի կողմ է կանչել, ասել. «Աղջիկ ջան, էս ցեղի մեջ ղաչաղի արյուն կա՝ էս ցեղից տան նստակյաց տղամարդ չի լինում, գիշեր-ցերեկ սարերում են, դրսում։

Ազգերի կյանքում կան շրջաններ եւ երեւույթներ, որոնք նշանակություն են ստանում դարերի համար եւ դառնում են նրանց պատմության առանցքը, գոյության էությունը։ Հայ ժողովուրդն իր լինելիության պարզ ու գիտակցական ուղին վերջնականապես ձեւավորել է ազգովին քրիստոնեության ընդունմամբ եւ հայ գրերի գյուտով։
Ի՞նչ էր Վարդանանց պատերազմը, եթե ոչ պատասխան հարցին, թե հայը պիտի ապրի՞ իբրեւ ազգային միություն, թե՞ պիտի ձուլվի, անհետանա իրենից մեծ ազգերի մեջ, ինչպես վտակը՝ մեծ գետերի մեջ։