Հոգևոր-մշակութային
Հայ իրականության մեջ առաջին հեղինակը, որը երջանկություն է ունեցել իր գրվածքները տպագրված տեսնել կենդանության օրոք, տաղերգու Հովհաննես Թլկուրանցին էր։ Նա մահացավ 1525-ին. 70 տարեկանում, բայց դեռեւս 1513-ին հայոց առաջին տպագրիչ Հակոբ Մեղապարտն իր հրատարակած «Տաղարանում» զետեղել էր նաեւ Թլկուրանցու գործերը։ Դրանք կազմում էին գրքի մեծ մասը։
Առաջին աշխարհամարտի տարիներին պատերազմական շատ գործողություններ, կատարվելով պատմամշակութային հուշարձաններով հարուստ հայոց հողում, զգալի վնաս են հասցրել այդ անգնահատելի հարստությանը, հաճախ պարզապես կործանել դրանք։ Բարեբախտաբար, եղել են նաեւ մարդիկ, որոնք, հասկանալով այդ հուշարձանների համաշխարհային նշանակությունը, ձգտել են փրկել դրանք, հնարավորին չափով զերծ պահել արկ ու ականի պայթյուններից։
Զրույց արեւելագետ, տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանի հետ
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հրատարակչությունը, համագործակցելով «Կոլաժ» հրատարակչատան հետ, երեք լեզուներով (հայերեն, անգլերեն, ռուսերեն), լույս է ընծայել «Արցախի հոգևոր-պատմական հուշարձանները» խորագրով քարտեզը: Նախաձեռնությունն իրականացվել է Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի օրհնությամբ եւ Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության (ՀԲԸՄ) ֆինանսավորմամբ:
«Նախկինում պահեստազոր բառը շատ էի լսել, բայց այս անգամ ակամա ուշադրություն դարձրի դրա բովանդակությանը: Պահեստազոր: Այսինքն՝ պահեստային զորք, կամ պահեստային զորություն: Բանակ՝ բանակի թիկունքում: Մենք փոքր երկիր ենք՝ մեծ խնդիրներով, ու մեր ամբողջ ուժը պիտի մեկտեղված լինի՝ թե՛ պահեստային, թե՛ գործող: Մենք պիտի ոչ մի կաթիլ ուժ չկորցնենք:
