Հոգևոր-մշակութային
Գալիք ժամանակների շառագույն հորիզոնների ֆոնին՝ հոյաշուք մի բերդ, անքանդ, անխոցելի մի պարիսպ է բարձրանում, դա Հայոց պետականությունն է։ Եվ ի՞նչն է առավել նույնական այդ պետականության հետ, որքան՝ Հայոց բանակը։
Թշնամիները Գեղարքունի գավառից 93 կույս աղջիկ են ուղարկում Սյունիքում բանակ դրած իրենց առաջնորդին: Երբ գերի աղջիկների քարավանը հասնում է այստեղ, դիմելով իրենց առեւանգիչներին, նրանք ասում են. «Մենք երկար ճանապարհին շատ փոշոտվել ու կեղտոտվել ենք, թույլ տվեք գետում լողանանք, նոր ներկայանանք ձեր մեծին»:
Նկարները անսովոր բույր ունեն: Նրանք ծնվել են առաջնագծում, անցել են քառօրյա պատերազմը, ապրիլի 1-ից մինչեւ հուլիսի վերջ չեն իջել դիրքերից:
Թալեաթն ընկերների մոտ պարծանքով ասում էր. «Ես հայերի հարցը երեք ամսվա ընթացքում ավելի հմտությամբ կարողացա լուծել, քան Աբդուլ Համիդը` երեք տարում»: Եվ այդ մտքով էլ «Բեռլիներ-Թագեբլաթ»-ի լրագրողի ուշադրությանն էր «հանձնել» իր անհավատալի փիլիսոփայությունը. «Մեզ քննադատում են, որ մենք ոչ մի տարբերություն չենք դնում անմեղ հայերի եւ մեղավորների միջեւ:
Վաղը չէ մյուս օրը: Հենց այդպես էլ ասաց: Վաղը չէ մյուս օրը, երբ արևը թեքվի դեպի արևմուտք ու գլորվի երկնակամարի ուղեծիրն ի վար, կսկսվի խաչակրաց արշավանքը: Ասաց, որ մեզ ևս մեկ արթնացում է պետք, որ թշնամին նույն թշնամին է, որ փախչում էր մեր առաջ, մենք էլ նույն մենքը: Ասաց, որ մեռնելու ու ապրելու հավանականությունը հիսուն-հիսուն է: