ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ ՕՐԱՑՈՒՅՑԸ

Հայաստանում մինչեւ Հռոմեական տոմարի անցնելն ընդունված է եղել Հայկական օրացույցը։ Սակայն, ըստ Հովհաննես Սարկավագ Իմաստասերի, մեր թվարկության 122-ին հայերը հարկադրված են եղել ընդունել Գրիգորյան օրացույցը կամ տոմարը, բայց ժամանակավորապես։

1317-ին Ադանայի եկեղեցական ժողովը որոշել է հրաժարվել Հայկական օրացույցից եւ ընդունել Հուլյան (Հուլիոս Կեսարի անունով) օրացույցը, սակայն այդ որոշումն այդպես էլ չի իրագործվել։ Հռոմն ամեն կերպ ձգտել է, որ հայերի մեջ կիրառվի Գրիգորյան օրացույցը։ Այդ նպատակով Հռոմի պապի կարգադրությամբ 1584-ին հայերեն է թարգմանվել այդ օրացույցը պարզաբանող աշխատություն, որպեսզի այն հասկանալի լինի եւ տարածվի հայերի մեջ։ Սակայն դա էլ արդյունք չի տվել։ Նոր օրացույցին անցնելուն խանգարել են Հայկական օրացույցի առավելությունները Գրիգորյանի նկատմամբ՝ ամիսների հավասար տեւողությունը, ամսանունների նպատակահարմարությունը եւ այլն։ Խանգարել է նաեւ տարբեր երկրներում հայերի ցրված լինելու հանգամանքը։

Այնուամենայնիվ, հետագա դարերում Հայկական եւ Գրիգորյան օրացույցներն սկսել են աստիճանաբար մերձենալ եւ կիրառվել զուգահեռաբար։ Համեմատաբար ուշ ժամանակներում որոշ մատենագիրներ իրենց երկերում երկու օրացույցներն էլ օգտագործում են հավասարապես, նույնիսկ հանդիպում են այնպիսի դեպքեր, երբ, ասենք, տարին նշվում է Գրիգորյան, իսկ ամիսն ու ամսաթիվը՝ Հայկական օրացույցով։

Հայաստանում Գրիգորյան օրացույցը պաշտոնապես ընդունվել է 1920-ից՝ խորհրդային կարգերի հաստատման օրվանից։ Հայ եկեղեցին նույնպես պաշտոնապես այն ընդունել է 1923-ից, սակայն դրանից հետո էլ կան եկեղեցական եւ սփյուռքահայ որոշ հրատարակություններ, որտեղ տարեթվերը նշվում են ե՛ւ Հայկական, ե՛ւ Գրիգորյան տոմարով։