ՀԱՅՐԻԿԸ

Նվագող վշտից հայրենյաց

Ժողովուրդ հայոց, անշուշտ լավ հասկցաք, թե զենքն ինչ կրնար գործել և կգործե: Ուրեմն, սիրելի և օրհնյալ հայաստանցիներ, գավառացիներ, երբ հայրենիք վերադառնալու լինիք, ձեր բարեկամաց և ազգականաց իբրև պարգև մեկ-մեկ զենք տարեք, զենք առեք և դարձյալ զենք…

♦ Խրիմյան Հայրիկ (Մկրտիչ Ա Վանեցի):

♦ Ծնվել է 1820 թվականի ապրիլի 4-ին, Վանում:

♦ Հայ եկեղեցու 125-րդ կաթողիկոսը:

♦ Սովորել է Վասպուրականի Լիմ եւ Կտուց անապատների վանական դպրոցներում:

♦ 1854 թ. ձեռնադրվում է վարդապետ:

♦ 1855 թ. Կ. Պոլսում հրատարակում է «Արծիվ Վասպուրական» ամսագիրը:

♦ 1868 թվականին Էջմիածնում օծվում է եպիսկոպոս:

♦ 1869 թ. Կ. Պոլսի Ազգային ժողովի կողմից ընտրվում է Կ. Պոլսի հայոց պատրիարք:

♦ Իբրեւ Բեռլինի վեհաժողովին հայկական պատվիրակության ղեկավար, պատրիարքարանի տեղեկագիրը ներկայացրել է Վեհաժողովին՝ հույս ունենալով դիվանագիտական ճանապարհով լուծել Հայկական հարցը:

♦ Թեւավոր խոսք է դարձել Խրիմյան Հայրիկի «Թղթե շերեփ» փոխաբերությունը: Ձեռնունայն վերադառնալով Բեռլինից եւ հասկանալով եվրոպական խոշոր տերությունների երկդիմի քաղաքականությունը՝ նա ասել է, որ ուրիշ ժողովուրդներ «այնտեղ ապուրը» երկաթե շերեփներով էին ճաշակում, այնինչ մեր շերեփը թղթից էր:

♦ Հիասթափված Վեհաժողովի արդյունքներից՝ շրջադարձ է կատարել դեպի ազգային-ազատագրական պայքարը:

♦ 1892 թվականին ընտրվել է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս:

♦ Հայոց Հայրիկի նվիրական իղձն էր՝ տեսնել հարազատ ժողովրդին միասնական ու միակամ, հավաքված հայրենի ակութի շուրջը: 1905 թ. մարտի 10-ի կոնդակով ազգահավաքման, հայրենադարձության կոչ էր անում եվրոպաբնակ հայերին. «Արիք, պանդուխտ եւ տարագիր հայք, ելեք եւ փութացարուք հայրենի աշխարհ ձեր… արիք եւ շինեցեք զավերակսն եւ բնակեցեք ի նոսա, աճեցեք եւ բազմացարուք եւ լցեք զերկիրն, երկիրն զոր ետ Տեր հարց ձերոց»:

♦ Հայ ժողովուրդը նրան մեծարել է «ՀԱՅՐԻԿ» պատվանունով:

♦ 1907թ.-ին վախճանվեց Առաքյալը, եւ ժողովուրդն իրեն որբ զգաց:

ԹԱՆԿԱԳԻՆ ՀՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Գերմանացի մի հնախույզ հետաքրքրվում է հնագիտական արժեք ունեցող իրերով: Երբ Էջմիածնում նրան ներկայացնում են Խրիմյանին, վերջինս դիմում է թարգմանչին:

– Ըսեք, որ ես թանկագին հնություն մը ունիմ. քանի՞ տարվան կենթադրե:

– Հինգերորդ դարի, – փորձում է գուշակել հնագետը:

– Անկեց ալ հին, – հուշում է կաթողիկոսը:

– Քրիստոսի ժամանակվա:

– Անկեց ալ հին:

Հնախույզի աչքերը վառվում են հետաքրքրությունից, որ աստիճանաբար փոխվում է ոգևորության:

– Տեսնեմ, Վեհափա՛ռ, ի՞նչ է այդ թանկագին հնությունը:

– Իմ ազգն է,- կշտամբող շեշտով պատասխանում է Խրիմյան Հայրիկը,- Քրիստոսեն ալ հին, Մովսեսեն ալ, իմ թշվառ ազգը: Անտեսած այս թանկագին հնությունը՝ հին քար մը կամ առարկա մը փնտրելու կելլեք:

Կոմիտաս