ԿՈԼՅԱ ՆԱՎԹԱԼՅԱՆԸ… ԲԱՆԱԿՈՒՄ
Երբեմն ինքս ինձ հարց եմ տալիս. որտե՞ղ է մեր բանակի ուժը, եւ ինքս էլ ինձ պատասխանում եմ՝ մեր ընտանիքներում, այն ընտանիքներում, որտեղ մեծանում, դաստիարակվում են մեր զինվորները:
… Երբ պատահական մի զրույցի ժամանակ լսեցի, որ Կոլյա Նավթալյանի երկու թոռները` երկու եղբայր, ծառայում են ազգային բանակում և այն էլ առաջնագծում, միանգամից միտս եկան աշխարհի ամենաուժեղ մարդու մասին իմ պատանեկան հուշերը… Եվ, չգիտեմ ինչու, եղբայր զինվորները՝ Նիկոլայն ու Ներսեսն էլ ինձ պատկերացան իրենց լեգենդար պապի տեսքով` հսկա, աժդահա…
Կոլյա Նավթալյանի՝ աշխարհի ամենաուժեղ մարդու անունը նոր սերնդին թերևս բան չասի: Իսկ կես դար առաջ նրա անունը բոլորի շուրթերին էր: Ժողովրդի կուռքն էր, հերոսը: Ի՜նչ Կասուս Քլեյ, ի՜նչ Լիստոն, ի՜նչ Պատերսոն… Մի աշխարհ էր ու մի Կոլյա Նավթալյան… Նրա ահռելի ուժի, աժդահա տեսքի մասին պատմություններն ավելի շուտ առասպելների էին նմանվում` մեկը մյուսից զարմանահրաշ ու անհավատալի… Երբ նրա կրկեսային փոքրիկ խումբը՝ իր հայտնի բեռնատարով, ժամանել է որևէ գյուղ, երեխաներն ու պատանիները ընդառաջ են վազել՝ գոռալով. «Նավթալյա՜նը եկա՜վ»: Ասում են՝ բեռնատարի թափքի հետևից միշտ դուրս ցցված է եղել հսկայական ռելսի ծայրը, որ հայտնի փահլևանը պետք է ժողովրդի աչքի առաջ դներ վզին ու ճյուղի նման ծռմռեր: Հիշում եմ, թե լուսահոգի հորեղբայրս` Դերենիկը, ինչ հպարտությամբ ու հիացմունքով էր պատմում Նավթալյանի «նոմերների» մասին: Եվ ես Կոլյա Նավթալյանին նմանեցնում էի Հերակլեսին ու Սասունցի Դավթին: Բերանս բաց լսում էի նրան. «Նավթալյանը հսկա կշռաքարերը, որ մենք չէինք կարողանում անգամ գետնից պոկել, օդ էր շպրտում գնդակների պես ու բռնում»: Ընկերոջս՝ Վարդանի հայրը՝ Լյուդվիգը, ավելի զարմանալի բաներ էր պատմում. «Մեր թաղի տղաներով, մի տասը-տասնհինգ հոգի, լցվեցինք նրա ամերիկյան «Շևրոլեի» մեջ, էն ժամանակ ըսկի ավտո չկար, իսկ Նավթալյանը սեփական բեռնատար «Շևրոլե» ուներ, եւ նա մոտեցավ, բռնեց թափքից ու մեքենան՝ մեզ էլ հետը, մի մետր գետնից պոկեց…»:
Երևի քչերին է հայտնի, որ Կոլյա Նավթալյանը ծնունդով Մարտակերտի շրջանի Լուլասազ գյուղից է, եղել է դասական ոճի ըմբիշ, Խորհրդային Միության չեմպիոն, մասնակցել է ֆիննական և Հայրենական մեծ պատերազմներին, քանիցս վիրավորվել է, հաղթանակով հասել մինչև Բեռլին: Սակայն Կոլյա Նավթալյանը շատ ավելի մեծ կոչում ուներ՝ նա ժողովրդական հերոս էր: Մարդիկ նրա մեջ տեսնում էին իրենց ուժի և արդարության ձգտումները:
ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղար Անտոն Քոչինյանի հետ
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ի հետ
-Թեպետ ես մեր բանակի ուժը գիտեմ,- ասում է զինվորների հայրը՝ Արմեն Նավթալյանը,- բայց մեկ-մեկ, երբ թշնամին սանձարձակ է դառնում, ուզում եմ վեր կենալ, գնալ տղաներիս կողքին կանգնել: Ես անհանգիստ եմ, բայց զարմանալին այն է, որ նրանց պետքն էլ չի: Զանգում են՝ «Լավ ենք, կուշտ ենք, չենք մրսում…»: Մեկ-մեկ էլ կատակում են. «Մենք Կոլյա Նավթալյանի թոռներն ենք. դու մտածելու բան չունես…»: Ո՞նց չմտածեմ, երբ սահմանին անհանգիստ է… Բայց նրանց վստահ և ուրախ ձայնն ինձ հանգստացնում է…
Երբեմն ինքս ինձ հարց եմ տալիս. որտե՞ղ է մեր բանակի ուժը, և ինքս էլ ինձ պատասխանում եմ՝ մեր ընտանիքներում, այն ընտանիքներում, որտեղ մեծանում, դաստիարակվում են մեր զինվորները: Այն զինվորները, որոնք իրենց ընտանիքներում են սովորել հայրենասիրության, պատվի ու արժանապատվության առաջին դասերը:
Ներսես Նավթալյան
Նիկոլայ Նավթալյան
Պատրաստեց Սամվել ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ
Խորագիր՝ #40 (1109) 15.10.2015 - 21.10.2015, Բանակ և հասարակություն, Ուշադրության կենտրոնում
