ՀԵՐՈՍ ԼԻՆԵԼԸ ԶԻՆՎՈՐԻ ՊԱՐՏՔՆ Է…

Հակառակորդի դիվերսիոն հարձակումը ետ մղելիս վիրավոր ծնոտով ու ջարդված ուսով ադրբեջանցի հատուկջոկատայինների հետ ձեռնամարտի բռնված ու նրանց փախուստի մատնած զինվոր Նորայր Քամալյանը ամուսնացել է ու ամիսներ առաջ աղջիկ է ունեցել: Համացանցում նրա ընտանեկան լուսանկարը, որտեղ Նորայրն իր կնոջ ու աղջկա հետ է, ինձ հիշեցրեց մեր առաջին հանդիպումն ու զրույցը Կենտրոնական հոսպիտալում,  ծանր վիրահատությունից օրեր անց:

…Նորայրը հապճեպ մտնում է դիմածնոտային բաժանմունքի պետ Կարեն Սևտերտերյանի աշխատասենյակն ու առանց հրավերի սպասելու նստում բազմոցին: Ես նրան ավելի բարձրահասակ էի պատկերացնում: Դեմքը վիրակապված է, այտի վրա նկատելի այտուց կա: Ես ժպտալով ոտքի եմ կանգնում, որ սեղմեմ ձեռքը, գրկեմ հերոսին… Բայց Նորայրը չի արձագանքում, գլխահակ տրորում է մատները:

-Լա՞վ ես,- հարցնում եմ շփոթված:

-Հա՛,- ասում է կիսաձայն:

Աչքերը հոգնած են, անփայլ: Դեմքին հուսահատ պատրաստակամություն կա:

-Պիտի պատմե՞մ,- հարցնում է սառն ու անհույզ:

Հանկարծ ես հասկանում եմ. նա էլ չի ուզում անցնել ցավի ու կորստի ճանապարհով, էլ չի ուզում հիշել… «Կրակոցի ձայն լսեցի… ձեռնամարտ սկսվեց… Ազատը չէր շնչում… Արարատը…»:

-Ե՞րբ ես սիրահարվել վերջին անգամ,- ես տալիս եմ ամենաանպատեհ հարցը:

-Ես դեռ չեմ գտել այն աղջկան, որին կսիրեի,-մի տեսակ տխուր է ասում:

-Ինչո՞ւ, շուրջբոլորը լիքը սիրուն աղջիկներ կան,-ոգևորում եմ:

-Սիրունն ի՞նչ անեմ, ընտանիք եմ կազմելու: Տեսքն ինձ համար կարևոր չէ:

-Ա՛յ տղա,-ասում եմ,-տեսքը նույնիսկ ինձ համար է կարևոր:

Նորայրը բարձրաձայն ծիծաղում է:

-Տեսքն ի՞նչ եք անում,- ու նայում է չարաճճի:

Լուսահոգի հորեղբորս հիշեցի: Ասում էր` սիրուն երեսիդ վրա փլավ չենք ուտելու, գրտնակ անել սովորիր:

Ու հիմա Նորայրը բացատրում է ինձ համարյա հորեղբորս նման:

-Կողակցիդ ընտրելիս պիտի նայես բնավորությանը՝  որ բարի լինի, հարգի ծնողներիդ, պարկեշտ լինի, ամոթխած, աշխատասեր: Որ քեզ հասկանա: Հայրս, մայրս ինձ պահել-մեծացրել են, գիտեք` ի՞նչ դժվարություններ են տեսել: Առավոտից իրիկուն աշխատել են: Ես Արցախի Գիշի գյուղից եմ: Գյուղի կյանքը քաղաքի նման չէ, դժվար է: Ես պիտի հորս ու մորս շատ լավ պահեմ: Պիտի այնպիսի կին ընտրեմ, որ նրանց հարգի, նրանց չարչարանքը գնահատի: Ես հիմա չեմ կարող սիրել, որովհետև աշխատանք չունեմ, դեռ լրիվ չեմ ապաքինվել: Բուհս կավարտեմ, կաշխատեմ: Երբ հասկանամ, որ կարող եմ պահել ընտանիքս, այդ ժամանակ էլ կսիրեմ:

-Սերը, որ  եկավ, քեզ չի հարցնելու:

Նորայրը կարևորություն չի տալիս ասածիս ու  անվրդով շարունակում է:

–…Շատ կուզենայի մեր գյուղում ապրել: Գյուղը շատ եմ սիրում: Բնությունը, հողը, ծառ ու ծաղկունքը, գյուղի մարդկանց: Մեր գյուղը քաղաքի նման չէ. ուզում ես ջիպ քշիր, ուզում ես` հեծանիվ, պիտի մարդ լինես, որ հարգեն:

-Մարդ լինելը ո՞րն է:- Էնպիսի լրջությամբ եմ հարցնում, ասես՝ 20-ամյա տղան հայտնագործություն է անելու: Նորայրը մի քանի վայրկյան մտածում է ու ասում.

-Մարդն ապրում է կողքինին օգնելու համար:

-Քանի՜ փիլիսոփա է գլուխ ջարդել, թե ինչո՞ւ է մարդն ապրում: Փաստորեն, կողքինին օգնելու համա՞ր…

Նորայրը գլխով է անում: Հետո պատմում է խառնիխուռն.

-Ես ֆիզիկա եմ սիրել դպրոցում, ռազմագիտություն, մեկ էլ` սպորտ: Սիրում եմ մրցել: Զենք եմ սիրում:

…Լավ ընկերը եղբոր պես թանկ է…Դպրոցում էլ, բուհում էլ լավ ընկերներ եմ ունեցել:

-Իսկ բանակո՞ւմ:

-Լավ հրամանատարն էլ է ընկեր: Կապիտան Կամո Բաղեյանը, մայոր Ռուբեն Պետրոսյանը… Մարտական ընկերոջ պես թանկ են:

-Իսկ ովքե՞ր են քո ամենալավ մարտական ընկերները: Ծառայությունն ավարտելուց հետո ընկերությունը շարունակո՞ւմ եք:

Նորայրը նայում է բացակա: Ինձ թվում է` հարցը չհասկացավ:

-Ամենամոտ մարտական ընկերներդ,- կրկնում եմ:

-Նրանք զոհվեցին:Ամենամոտ ընկերներս:

Իմ մարմնով սարսուռ է անցնում:

-Չորս հոգով էինք: Ես, Ասոյան Ազատը, Խանոյան Արարատը, Մամոյան Մրազը: Գնում էինք սնունդ բերելու: Հանկարծ կրակոց լսեցի, միանգամից վրա տվեցին,- պատմում է անհույզ, ասես ուզում է արագ ավարտել:-Ես հասցրի երեքին տեսնել: Զինվորներ չէին, տարիքով մարդիկ էին: Երևի հատուկջոկատայիններ: Շատ լավ էին զինված:  Դիմացից կրակեցին: Զգացի, որ մի գնդակը կպավ ուսիս, մյուսը` ծնոտիս: Հետո` էլ չէի զգում, ամեն ինչ մշուշի մեջ էր: Ես կռվում էի ձեռքերով` մեկի հետ, մյուսի, երրորդի…

Ես կռվում էի վերջին ուժերով: Միայն մի միտք կար` թույլ չտամ, որ առաջ շարժվեն, սպանեն ընկերներիս: Հետո տեսա, որ զենքերը թողած` փախչում են: Նայեցի շուրջս, որ գտնեմ տղաներին: Ազատն ու Արարատը ընկած էին խրամուղու մեջ: Ազատը չէր շնչում, իսկ Արարատի զարկերակը թույլ տրոփում էր… Վազեցի օգնություն խնդրելու: … Երբ վերադարձա, Արարատի զարկերակն անշարժ էր:

Նորայրի ճակատին քրտինքի մանրիկ կաթիլներ են հայտնվել: Մատներով արագ թմբկահարում է սեղանը:

«Վազեցի օգնություն խնդրելու»` տղայի բառերը արձագանքում են գլխիս մեջ: Վերն ու վարը ամբողջովին փշրված ծնոտով, գնդակը ուսի մեջ, ամբողջ մարմինը դանակներով բզկտված:

-Դու հերոս ես, իսկական հերոս ես,- իմ ձայնը ինձ չի ենթարկվում:

-Հերոս լինելը զինվորի պարտքն է,-ասում է Նորայրը սառն ու անպաթոս,-յուրաքանչյուր զինվոր կանգնած է սահմանին, որ փակի թշնամու ճանապարհը ինչ գնով էլ լինի, հակառակը դասալքություն ու դավաճանություն է:

Մենք լռում ենք: Նորայրը անշտապ  մոտենում է պատուհանին, բացում փեղկը: Արևը հաճելի ջերմությամբ լցվում է ներս, լուսավորում սենյակը: … Ես փորձում եմ գուշակել, թե ինչ է որոնում տղայի հայացքը աշնանային Երևանի  տաք ու խնդուն գույների մեջ….

-Վերջին երկու տարում իմ ծննդյան օրը հոսպիտալում եմ անցկացրել: Առաջին անգամ կույր աղիքս էր պայթել: Երկրորդ անգամ` վիրավորվել էի: Ուզում եմ այս տարի իմ ծննդյան օրը մեր տանը լինել,- ասում է  տղան՝ աչքը պատուհանից չկտրելով:

ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ