ԱՎԱՆԴԱՊԱՏՈՒՄ

ԿԵՉԱՌԻՍ

Ասում են, թե օտար մի բռնակալ  ավերելով ու ավարելով իր շուրջը՝ գալիս հասնում է Կեչառիս գյուղին:

-Ի՜նչ լավ վանքեր ունի,- ասում է բռնակալը, երբ տեսնում է այս գյուղի վեհաշուք եկեղեցիները:

-Ես լսել եմ, որ այս վանքերին տեղացիները քույր ու եղբայր են համարում,- ասում է նրա զորավարներից մեկը:

-Հա՜,- մռնչում է բռնակալը: -Դե, որ այդպես է, հրամայում եմ քարե շղթաներ պատրաստել ու կապել իրար քրոջն ու եղբորը, որպեսզի նրանք բանտարկված լինեն, և հայերը չկարողանան մոտենալ և միայն հեռվից նայեն նրանց ու մղկտան:

Այդպես էլ անում են: Քարե շղթայի ծայրը մի վանքից բերում, միացնում են մյուսին: Դրանից հետո Կեչառիս գյուղը կոչվում է Ժնջրլու (շղթայված կամ շղթայակիր), մինչև որ հայերը հանում են քարե շղթաները և ծաղկաշատ բնակավայրը անվանում են Ծաղկաձոր:

♦♦♦

ՉԱՐԲԱԽ

Այստեղ ժամանակին երկու մեծահարուստ եղբայրներ ունեցել  են խաղողի սեփական այգիներ: Նրանց մոտ բանվորություն են արել մերձակայքում ապրող չքավոր գաղթականները: Չկարողանալով ապրուստի միջոց հայթայթել իրենց կատարած այդ աշխատանքով, գաղթականները օրավարձով աշխատել են նաև Երևանի կաշվի արհեստանոցում և գինու գործարանում: Երեկոները հոգնած տուն դառնալիս նրանք տնքալով ասել են. «Չար է, չար է մեր բախտը»: Դրանից էլ գյուղի անունը մնացել է Չարբախ:

♦♦♦

ՄԱՍՏԱՐԱ

Երբ այստեղով տանելիս են եղել Սուրբ Հովհաննեսի դիակը, գյուղացիները խնդրել են, որ նրա մարմնից մի մաս տրվի իրենց: Վերցնելով  սրբի աջ ձեռքը՝ գյուղացիները եկեղեցի են կառուցում և աջը դնում են մեջը: Դրանից հետո գյուղի անունը կոչվում է Մաստարա՝ սրբի անունից մի մաս ստանալու պատվին, իսկ եկեղեցին՝ ուր ամփոփվում է սրբի աջը, կոչվում է Սուրբ Հովհաննես:

♦♦♦

ԱՐԶՆԻ

Այստեղ ժամանակին ճակատամարտ է տեղի ունեցել Արա Գեղեցիկի և Շամիրամի միջև: Արան ընկնում է պատերազմի դաշտում: Եվ քանի որ բացի Շամիրամից ուրիշ ոչ ոք չէր ճանաչում Արային, դիակները բերում են նրա մոտ, որ զննի: Ամեն անգամ դիակը Շամիրամին ցույց տալիս զինվորներն ասում են. «Ա՛ռ, զննի՛ր»: Դրանից հետո այդ վայրը կոչվում է Արզնի:

♦♦♦

ԳԱՆՁԱՍԱՐ

Ասում են, թե Հայոց Արտավազդ թագավորը հռոմեական զորքերից իր գանձերը փրկելու համար հրամայում է դրանք թաքցնել Բաղաց աշխարհի լեռներից մեկի մեջ: Գանձերը պահպանելու համար նույն լեռան վրա կառուցվում է մի ամուր բերդ: Սրա պատերի տակ հռոմեական զորքերի և մի խումբ հայ քաջերի միջև տեղի է ունենում արյունահեղ կռիվ: Թշնամիները գրավում են բերդը, ավերում այն, բայց գանձերը չեն գտնում: Դրանից հետո ուրիշ շատ նվաճողներ էլ են գալիս այստեղ, բայց նրանցից ոչ մեկին չի հաջողվում գտնել գանձերը: Եվ սարի անունը գանձերի պատճառով մնում է Գանձասար:

Հետագայում բարձրադիր այս վայրում Հասան-Ջալալ իշխանը կառուցում է վեհաշուք վանական համալիրը, որի գլխավոր տեսարժան վայրը Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին է՝ հայ միջնադարյան ճարտարապետության գլուխգործոցներից մեկը:

Պատրաստեց ՀԱՍՄԻԿ ՄԱԴՈՅԱՆԸ