Մի անանուն հուզմունք էր տիրում դպրոցի դահլիճում-բեմում. մեծ զորավարի, մեծ մտածողի, ազգային արժեքների մեծ կրողի, ցեղապաշտ հայրենասերի կյանքի վերջին հատվածն էր ցուցադրվում։ Բեմում ճակատը միշտ բարձր պահած, ազգին ու հայրենիքին անմնացորդ նվիրված Գարեգին Նժդեհն էր (դերակատար՝ Աշոտ Գալյան) ու հայոց երկրից նրան բաժին հասած մի բուռ հողի լեգենդը։

«ՀՀ պատերազմի եւ զինված ուժերի վետերանների կոմիտեի հիմնադրումը եւ գործունեությունը» վերտառությամբ այս գրքույկը, մեր հայրերի անցած հերոսական ուղու եւ հերոսական պայքարի մասին է, մեր ժողովրդի աննկուն ոգու եւ անխորտակ կամքի մասին է։ Այն հայ վետերանների միության վերաբերյալ հարուստ եւ ամփոփ տեղեկություններ պարունակելով հանդերձ զուտ տեղեկատվական հրատարակություն չէ, այլ խորապես հայրենասիրական մի ձեռնարկ, որն ընթերցողի հոգում ջերմ ապրումներ ու հայրենիքի նկատմամբ սիրո եւ քաղաքացիական ու որդիական պարտքի զգացումներ է արթնացնում։ Եվ բոլորովին պատահական չէ, որ այն բացվում է նախ անմահ Եղիշեի հայտնի՝ «Մահ չիմացյալ մահ է, մահ իմացյալ՝ անմահություն» ասույթով, ապա եւ ՀՀ պաշտպանության նախարար Ս. Օհանյանի խոսքերով՝ ուղղված հայ վետերաններին.

Արդեն հինգ ամիս է, ինչ տղաս՝ Սարգիս Դավթյանը, ծառայում է հայոց ազգային բանակում։ Ծնողի համար չկա ավելի կարեւոր պարտք, քան մեծացնել հայրենիքի ու ժողովրդի համար պիտանի մարդ, ծնողի համար չկա ավելի մեծ ուրախություն, երբ իր զավակը արդարացնում է սպասելիքները, արժանանում է շրջապատի հարգանքին, սիրուն ու գովասանքին եւ իր վարքով, իր գործերով պատիվ է բերում ծնողներին։ Ես բախտավոր մայր եմ, որովհետեւ կատարել եմ արժանավոր զավակ մեծացնելու պարտքս, մյուս կողմից՝ տեղ ունեմ հպարտանալու, որովհետեւ իմ տղայով հիանում ու հպարտանում են ե՛ւ նրա ընկերները, ե՛ւ բարեկամները, ե՛ւ ուսուցիչները, ե՛ւ նրա արվեստի երկրպագուները, ե՛ւ բոլոր նրանք, ովքեր գեթ մեկ անգամ առիթ են ունեցել լսելու որդուս նվագը աշխարհի տարբեր երկրներում։

Վերջերս որոշ մարդիկ, շահարկելով բանակում սպանված կամ ինքնասպան եղած զինվորների ծնողների վիշտը, փորձում են քաղաքական նպատակներով վարկաբեկել բանակը: Ռազմական փորձագետ Արծրուն Հովհաննիսյանի այս հայտարարության քննարկումով էլ սկսվեց «Ազատություն» ռադիոկայանի «Տեսակետների խաչմերուկ» հաղորդաշարի հոկտեմբերի 22-ի հաղորդումը: Ա.Հովհաննիսյանի ընդդիմախոսը Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցն էր, իսկ հաղորդումը վարում էր Աննա Իսրայելյանը:

Անկախ պետականություն կերտելու, արեւի տակ սեփական տարածքը նվաճելու, բարեկեցիկ, օրինավոր ու պաշտպանված պետություն կառուցելու այս բարդ ու կորստաշատ ճանապարհը, որով անցնում ենք հիմա, շատ ազգեր հաղթահարել են տասնամյակներ, հարյուրամյակներ առաջ, անցել են նույն դժվարությունների միջով, սխալվելով ու շտկելով սխալները, ձախողվելով ու նվաճելով, կորցնելով ու գտնելով։ Մեզ թերեւս ավելի ծանր ճակատագիր բաժին ընկավ. մեր անկախությանը նախորդեց ավերիչ երկրաշարժը, մեր անկախությունը «նշանավորվեց» պարտադրված պատերազմով։ Մեր բանակաշինությունը սկզբնավորվեց ազատագրական կռվի բոցերում։ Հաղթանակած պատերազմից հետո մենք բառացիորեն գոյատեւման խնդիր էինք լուծում՝ սահմանին ու երկրի ներսում՝ կիսաֆիդայական բանակով, տնտեսական ճգնաժամի, սովի, ցրտի, զրկանքի, գաղթականների ու աղետյալների հոգսերի անհատնում բեռը ուսած ժողովրդի գերմարդկային ջանքերով։

Այս օրերին հանրապետության զինկոմիսարիատներում աշնանային զորակոչի նախապատրաստական մեծ աշխատանքներ են տարվում։ Դրանք իրականացվում են զորակոչի կազմակերպման ու անցկացման մասին պաշտպանության նախարարի հրամանի պահանջներին համապատասխան։
Էրեբունու տարածքային զինկոմիսարիատ զինակոչիկները ներկայացել էին վաղ առավոտյան, նախօրոք տրված ծանուցագրերով։ Այդ օրը նրանք պետք է բուժզննում անցնեին։ Զինակոչիկներին արդեն սպասում էր զորակոչային բուժհանձնաժողովը։

…Երբ իրադարձությունները ծածկված են երկաթյա վարագույրի հետեւում, թվում է, թե դրանք չկան էլ իսկի… Աստված գիտե, թե Սովետ Միությունում տարեկան քանի ինքնաթիռ էր ընկնում, իսկ մենք դրա մասին իմանում էինք, եթե զոհվողը մեր հարազատն էր, ազգականն ու հարեւանը… կամ թե մի ամբողջ հավաքական…
… ու թվում էր, թե Սովետում ինքնաթիռները չեն ընկնում, չեն բախվում գնացքները, ու նավերը չեն խորտակվում…
…Երբ տարիներ անց ամեն օր լսում ես նախկին Սովետի տարածքում այստեղ-այնտեղ խորտակվող ինքնաթիռի, «ցխվող» գնացքի ու սուզվող նավի մասին, արթնանում են հին ու նոր վախերդ, արթնանում են ու մոռացնել են տալիս, որ ավիացիան, ա՛խր, եղել ու մնում է տրանսպորտի ամենահուսալի միջոցը…