Աքրամ Այլիսլին արժանի է, որ յուրաքանչյուր հայ իմանա նրա անունը: Ադրբեջանի ժողովրդական գրող, սցենարիստ և թատերագիր, Հեյդար Ալիևից «Փառքի շքանշան» ստացած վաստակաշատ մտավորական, որը կյանքի մայրամուտին` 75 տարեկանում, խիզախեց ճշմարտությունն ասելու հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների մասին:
Այլիսլին բազմաթիվ հոդվածների, պատմվածքների, սցենարների եւ վեպերի հեղինակ է, 2005թ. ընտրվել է Ադրբեջանի խորհրդարանի պատգամավոր: Գրական ասպարեզ է մուտք գործել 1959թ. հրատարակած բանաստեղծությունների գրքույկով:

Պաշտպանության բանակի «Մարտական խաչ» առաջին աստիճանի շքանշանակիր զորամասը կրում է Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունների հերոս, սպարապետ Վազգեն Սարգսյանի անունը։ Վերջին երկու տարիներին անընդմեջ ճանաչվելով լավագույն մոտոհրաձգային զորամաս՝ պարգևատրվել է համապատասխան պատվադրոշով։ Զորամասի կազմավորման հիմքը կազմում են 1990թ. ընկերական շրջապատի և թաղի տղաների համախմբումից ստեղծված ինքնապաշտպանական ջոկատները։

Եթե գնդապետ Ժ. Պողոսյանի հրամանատարությամբ գործող տանկային զորամասը լավագույնն է պաշտպանության բանակի կազմում, ուրեմն իրենց ծառայական պարտականությունները, հրամանատարի առաջադրած խնդիրները բարեխղճորեն են կատարում ստորաբաժանումների հրամանատարներն ու նրանց ենթակա անձնակազմերը։ Մի շարք սպաների հետ զրուցելուց հետո ինձ համար պարզեցի, որ զորամասը համալրված է բանիմաց ու գործին նվիրված մասնագետներով, իսկ առաջադրանքների կատարման հիմնական ծանրությունը կրողները պատերազմի բովում թրծվածներն են։

Բանակում տեղի ունեցած յուրաքանչյուր արտակարգ պատահար մերկացնում է ծառայության ինչ-որ օղակում տեղ գտած թերություն: Առավել ևս, երբ այդ պատահարի հետևանքով մարդ է զոհվում: Համանման դեպքերի կրկնությունը բացառելու նպատակով անհրաժեշտ է վերլուծել կատարվածի պատճառները, հայտնաբերել թերացումները և գտնել դրանք վերացնելու ուղիները: Ստորև մենք կփորձենք պատասխանել այն հարցին, թե ի՞նչ ընդհանուր թերացումներ են բացահայտվում ներկայացվող արտակարգ պատահարի դեպքում:

Երեկ ես օտար ափեր ճանապարհեցի իմ ընկերոջը։ Թեև ամբողջ օրը միասին էինք, և ասելու, խոսելու այլևս բան չէր մնացել, նա վերջին, ամենավերջին պահին դռների միջից շուռ եկավ, մի հայացք գցեց ու ձեռքը թափահարեց… Եվ ես մտածեցի. դժվար է, շատ դժվար է հայրենիքը մոռացվում, դուրս գալիս մարդ արարածի սրտից, եթե, իհարկե, երբևէ դուրս է գալիս։ Հրաժեշտի այն վերջին, ամենավերջին պահին, միևնույն է, նա շուռ է գալու ու մի վերջին հայացք է գցելու իր անցյալի, հայրենիքի վրա, որպեսզի հետո մի ամբողջ կյանք այդ հուշով, այդ վերջին պահերի պատկերը սրտում պահելով ապրի կամ ավելի շուտ՝ կարողանա ապրել…

Վերջին տասնամյակում կտրուկ ավելացել են Առաջին համաշխարհային պատերազմի ռուս-թուրքական ռազմաճակատում մարտական գործողությունների, այդ տարիներին հայ և ասորի գաղթականության վիճակի, հայերի ցեղասպանության վերաբերյալ թուրք և ադրբեջանցի պատմաբանների ուսումնասիրությունները: Ինքնին հասկանալի է, որ դրանց ճնշող մեծամասնությունը կրում է միտումնավոր խեղաթյուրման և նույնիսկ շատ հայտնի պատմական փաստերի ակնհայտ կեղծման բնույթ: Բանն այն է, որ մոտենում են երկու նշանավոր պատմական տարեդարձներ, որոնք նշվելու են գրեթե բոլոր պետություններում` Առաջին համաշխարհային պատերազմի (2014 թ.) և հայերի ցեղասպանության (2015 թ.) 100-ամյակները:

Արցախյան պատերազմի տարիներին հայկական կամավորական ջոկատների, այնուհետև կազմավորման ընթացքի մեջ գտնվող զորամասերի համար բավարար քանակով զրահատեխնիկա, տանկ ունենալը անիրականանալի երազանք էր թվում, որի իրականացման միակ աղբյուրը թշնամու բանակն էր։ Տղաները դրանք խելամտորեն կա՛մ առգրավում էին, կա՛մ էլ խփում, հետո նորոգում ու օգտագործում։