-Գաղթի օրերին տատս մի կերպ հասնում է Գյումրի,- պատմում է փոխգնդապետ Գեւորգ Գրիգորյանը,- մինչեւ մահ որդիներին, թոռներին, ծոռներին պատմում էր իր ծննդավայրից՝ Սուլուխից։ Պատմում էր Անդրանիկից, Գեւորգ Չաուշից, նրանց հերոսական կռիվներից։ Այնպես էր նկարագրում հայրական տունը, որ փակ աչքերով էլ կարելի էր այն գտնել։

Հակոբ Կամարի գյուղում, աղբյուրի մոտ, փոխգնդապետ Գագիկ Մարգարյանի եւ իր մարտական ընկերների հիշատակին կառուցված հուշարձան-խաչքարի բացումն էր։ Ելույթ են ունենում մարտական ընկերները, հարազատները։ Շարքում զինվորների կողքին կանգնած է հերոսի որդին՝ Արմենը, որը հոր հետ կողք կողքի քայլել է այս վայրերում։ Հուզիչ էր գյուղ վերադարձած բնակիչների այցը։ Լիդիա Իսահակյանը, Ժենյա Բաղդասարյանը, Սարավան Չալյանն ու կարմիրավանցի Ռոզա Ավագյանն արցունքն աչքերին, դաշտային մի փունջ ծաղիկներ գրկած, մոտենում են խաչքարին. «Ձեր ցավը տանեմ, դուք հերոսներ եք, հերոսներ, էդ ո՞նց շուն թուրքի հախիցը եկաք»։ Հուշարձան-խաչքարին գրված էր նաեւ Գագիկ Մարգարյանի զինակից ընկեր Լեւոն Ղազարյանի անունը։

Օրերս ներկա եղա Գեղարքունիքի մարզի Թթուջուր գյուղի բնակիչ, 20-ամյա Մանվել Սարիբեկյանի թաղման արարողությանը։
Ուզում եմ խոսել իմ եւ բոլոր համաշրջանցիներիս հոգու եւ սրտի ցավի, հայ երիտասարդի կորստյան անչափելի զգացման մասին։
Մեր շրջանը սահմանամերձ է։ Մենք թանկ մարդկային կորուստներ ենք ունեցել Արցախյան կռվի տարիներին։

Անցյալ շաբաթ միանգամից ռուս քաղաքագետներից երեքը հայտարարեցին, որ Արցախի հիմնահարցը գործնականում անլուծելի է: Ռուսաստանի ԱԳՆ դիվանագիտական ակադեմիայի միջազգային հրատապ խնդիրների ինստիտուտի տնօրեն, պրոֆեսոր Ալեքսեյ Պուշկովը ԼՂ հիմնահարցը դասեց Հյուսիսային Կիպրոսի, Թայվանի, Մերձավոր Արեւելքի խնդիրների շարքը: Ըստ նրա` այդ խնդիրները պետք է լուծի պատմությունը, իսկ այսօր կարեւորը պատերազմը կանխելն է («regnum.ru», 16.11.2010):
Քաղաքագետ Վյաչեսլավ Նիկոնովի կարծիքով, Արցախի հիմնահարցը աշխարհի այն 34 խնդիրներից է, որոնք արագ եւ միանշանակ լուծում չունեն («novosti.az», 18.11.2010):

Կովկասում հակառուսական ուժերի ընդհանուր ղեկավարությունն իրականացնում էր Թուրքիայում Գերմանիայի դեսպան Հանս ֆոն Վանգենհեյմը: Նրա առաջարկով վրացական կոմիտեի հետ տարվող աշխատանքները ղեկավարում է Վ. ֆոն Շուլենբուրգը: Նա կարողանում է կազմակերպել 750 հոգուց կազմված կամավորական ջոկատ եւ փորձում է վերականգնել կապերը Անդրկովկասում մնացած գործակալների հետ:
Կ. Պոլիս են գործուղվում վրացական «Անկախության կոմիտեի» անդամներ Միխայիլ Ծերեթելին, Վառլամ Չերքիզիշվիլին, Գեորգի Մաչաբելին, Լեո Կերեսելիձեն եւ այլք:

Վերջին տարիներին հրատարակվել են ուսումնասիրություններ, որոնք ներկայացնում են հայկական հետախուզության եւ հակահետախուզության գործունեությունը Հայաստանի Առաջին Հանրապետության տարիներին (1918-1920թթ.)։ Սակայն Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին ռուս-թուրքական ռազմաճակատում հակամարտող երկրների հատուկ ծառայությունների գործունեությունը լուսաբանող ամփոփ աշխատություն հայտնի չէ։

Ըստ բնույթի՝ աղոթքները լինում են դավանական, փառաբանական, զղջման, ապաշխարության, բարեխոսական: Ըստ նշանակության՝ խնդրանքներ, օրհնություններ, գոհություններ:
Խնդրանքները գործած մեղքերի համար գթության եւ ողորմության աղերս են:
Օրհնություններով եւ գոհություններով խնդությամբ գոհանում ենք մեր երկնավոր Հորից եւ օրհնում Նրան իր բոլոր գործերի համար:
Աղոթքը լինում է անձնական եւ ընդհանրական: Անձնական աղոթքը կարող ենք կատարել ամեն ժամ եւ ամենուրեք, իսկ ընդհանրական աղոթքը` որոշակի ժամերի եւ միայն եկեղեցում, որովհետեւ եկեղեցին ընդհանրական աղոթքների վայրն է:
Անձնական աղոթքով մեր սերն ենք հայտնում Աստծուն, իսկ ընդհանրական աղոթքով մեր պարտքն ենք վերադարձնում նրան: