Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, երբ Հայաստանի Հանրապետությունը ներքաշվեց պատերազմի մեջ, առաջացավ կանոնավոր ազգային բանակի ստեղծման անհրաժեշտություն: Բանակը պետք է արժանի հակահարված տար ադրբեջանական հրոսակներին: Խորհրդային Միության տարիներին Ադրբեջանի քիմիական արդյունաբերությունը համարվում էր լավ զարգացած, և բոլոր նախադրյալները կային, որ մեր հակառակորդը ստեղծեր եւ օգտագործեր զանգվածային խոցման զենք: Ուստի շատ զորատեսակների հետ մեկտեղ համապատասխան հրամանով կազմավորվեց նաև ՀՀ ԶՈՒ քիմիական ծառայությունը, որը 1992թ. հոկտեմբերի 1-ին վերակազմավորվեց քիմիական զորքերի բաժնի` փոխգնդապետ Մ.Հայրապետյանի ղեկավարությամբ:

Օմարի երկրորդ հարձակման ժամանակ մեր հիմնական խնդիրներից մեկն էլ ձորերն ընկած թշնամու զրահատեխնիկան հանելն ու շարք վերադարձնելն էր: Անասելի չարչարանքների գնով լուսահոգի Իվանյանի օգնությամբ ու խորհուրդներով 8-ից 5-ը մի կերպ հանեցինք: Երեքը մնացին: Ճանապարհը նեղ էր, հողը` փխրուն, իսկ եղանակը ժամը մեկ փոխվում էր: Տանկերից մեկը մեջքի վրա ընկած էր: Փորձեցինք` շարժիչն աշխատեց: Մեր ուրախությանը չափ չկար: Մեկ շաբաթ չարչարվելուց հետո մնացած երեքն էլ հանեցինք` այսպես հարստացնելով մեր նորաստեղծ բանակի զինանոցը:

Գարիկ Հայկի Եղիազարյան: Նրան ճանաչում են Յասոն անունով: Դեռ մանկուց նրան այդպես են կոչել: Չի հիշում` լավ ֆուտբոլ խաղալու, թե՞ ոսկե գեղմը փնտրող Յասոնի պատվին: Փոքրամարմին է, բայց համարձակ ու խիզախ: Նա այսօր ապրում է մեզ նման, մեր կողքին: Հայոց բանակի առաջին զինվորներից է, եղել է տանկիստ, տանկի հրամանատար: Հայրենիքը նրա համար սկսվել է ծնողների` Հայկ հայրիկի և Սոնա մայրիկի պատմություններից, իրենց հայրենակից, Բաշ Ապարանի հերոս Սեդրակ Ջալալյանի, Արցախյան պատերազմի հերոս Ռոբերտ Գևորգյանի մասին հուշերից: Հայրը ճակատին ասող, շիտակ մարդ էր: Մայրը մեղմ էր, հեզաբարո:

Եռաբլուրի հիմնական ծառատեսակը եղել է թխկին: Պանթեոնը հիմնադրելուց հետո սկսվեց առանձնակի ուշադրությունը, հոգատարությունը այս տարածքի ամեն մի թփի, ամեն մի ծառի նկատմամբ: Անցնող տարիների հետ ավելի հարստացան ծառատեսակները, և եղան ու այսօր էլ կան ծառեր, որոնք ունեցան իրենց կենսագրությունը: (Եվ ընդհանրապես հերոսական այս բարձունքներին դեպի երկինք սլացող ծառերը ինձ միշտ թվացել են որպես մեծ նկարիչների վրձիններ, որոնք երկնի կապույտում անվերջ-անընդհատ գրում են մեր հերոսների անմահության պատմությունները): Այստեղ ծառեր են տնկել զոհվածների ընկերները, հարազատները, բարեկամները, Հայաստանի, Արցախի, ինչպես նաև սփյուռքի անհատ քաղաքացիները:

Հայաստան և Արցախ կատարած հնգօրյա այցից հետո տուն` Նիդեռլանդներ, վերադարձավ Թալիշ-Մուղանյան Հանրապետության նախագահ ԱԼԻԱՔՐԱՄ ՀՈՒՄՄԱԹՈՎԸ: Նա այստեղ էր գտնվում Երևանի պետական համալսարանի Իրանագիտության ամբիոնի պրոֆեսոր ԳԱՌՆԻԿ ԱՍԱՏՐՅԱՆԻ հրավերով` մասնակցելու ամբիոնի «Թալիշագիտություն» մագիստրոսական ծրագրի շնորհանդեսին:
Ստորև ընթերցողին հատվածներ ենք ներկայացնում գնդապետ Հումմաթովի և պրոֆ. Ասատրյանի ռուսական «Ռեգնում» գործակալությանը տված ընդարձակ հարցազրույցից:

Վերջերս կենտրոնական կլինիկական զինվորական հոսպիտալի ուրոլոգիական բաժանմունքում իրականացվեց երիկամի վիրահատություն ժամանակակից` լապորոսկոպիկ եղանակով: Այս մեթոդով վիրահատությունը Հայաստանում բացառիկ է եւ իրականացվում է ընդամենը 3 բժշկական կենտրոններում, որոնցից մեկը կենտրոնական կլինիկական զինվորական հոսպիտալն է: Այս առիթով զրուցեցինք հոսպիտալի ուրոլոգիական բաժանմունքի օրդինատոր, ուրոլոգ-վիրաբույժ Վահրամ Հակոբյանի հետ, որն էլ հենց իրականացրել է առաջին վիրահատությունը:

Կառլոս Չախալյանի պատմությունից հետո Թիֆլիսի խոտորջուրցի փռապանները ուրվականների պես էին շրջում, իրենց անգամ իրենց կանանց արժանի չէին համարում։ Նրանք մեռել, բայց կարողացել էին պատվով մեռնել՝ ամեն ինչից զրկվելուց հետո ինչո՞ւ էին իրենք ապրում, չէին հասկանում։
Վերջապես հասկացան։
Շատ ժամանակ չանցավ, ու Քաբուլից Մոսկվայի վրայով տուն վերադառնալիս Ջեմալ փաշան որոշեց մի քանի օր Թիֆլիսում մնալ։ Նա շատ էր լսել վրաց գեղեցկուհիների, Կախեթի գինու, գուսանների հուզաթաթավ երգի մասին։ Աշխարհն ո՜ւմ էր մնացել, որ իրեն մնար՝ փաշայի սիրտը քեֆ, ուրախություն էր ուզում։ Այդ մասին առաջինը Օգոս Սչանյանն իմացավ ու առավոտ շուտ Պողոս Պողոսյանի փուռը խուժելով, սովորական բարեւ-բարի լույսի փոխարեն, վրա տվեց.