Առաջին համաշխարհային պատերազմը սկսվեց 1914թ. օգոստոսի 1-ին (հուլիսի 19-ին) պետությունների երկու խմբավորումների՝ Անտանտի (Ռուսաստան, Անգլիա, Ֆրանսիա) և Գերմանա-ավստրիական բլոկի (Գերմանիա, Ավստրո-Հունգարիա, Թուրքիա, որոնց 1915թ. միացավ նաև Բուլղարիան) միջև: Անտանտին հետագայում միացան նաև Իտալիան, Ռումինիան և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները: Կայզերական Գերմանիան օգոստոսի 1-ին պատերազմ հայտարարեց Ռուսաստանին, օգոստոսի 3-ին՝ Ֆրանսիային, իսկ 4-ին Անգլիան՝ Գերմանիային: Պատերազմական գործողություններն ընդգրկեցին Եվրոպայի, Ասիայի, Աֆրիկայի և Հեռավոր Արևելքի տարածքները:

Եկավ հունվար ամիսը. ձյունը նստեց մեկ մետրի չափ: Դրությունը նորից փոխվեց: Ռուսները Էրզրումի գծում խիստ նեղել են թուրքերին և շուտով կարող է Էրզրումը գրավեն: Թուրք կառավարությունը գազազել է. նորից խիստ հրաման է տվել, որ ոչ մի հայ չմնա, հայտնաբերել և անխնա կոտորել: Մենք նորից ընկանք տագնապի մեջ… Մյուս օրը, ժամը տասներկուսին, մենք թողեցինք մեր «բնակարանը» և ոչ մի բան հետներս չվերցնելով՝ ընկանք ճանապարհ, բայց ինչ ճանապարհ… Ձյունը մեկ մետրի չափ նստած է: Ճանապարհի ոչ մի հետք չկա: Պարզկա գիշեր է: Աստղերը փայլում են, կարծես էլեկտրական լամպեր լինեն: Ձյունը չի ամրացել: Մինչ գոտկատեղը թաղվում ենք, քայլել չի լինում…

Զարմանալի չէ, երբ հայտնի է դառնում, որ Թուրքիան և Միացյալ Նահանգները համաձայնեցրել են իրենց պաշտոնական հայտարարությունները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ, սակայն վերջին բացահայտումները հաստատում են նրանց ամոթալի, գաղտնի ծրագրերը:

Որդիս զինվոր է, կրտսեր սերժանտ: Ամեն օր, ամեն ժամ մտքերիս առանցքում զինվոր որդիս է… Մինչեւ որդուս բանակ գնալը բանակն ինձ համար միայն մեր երկրի ուժն էր, զորությունը, հիմա բանակը նաեւ իմ զավակն է, ու բանակի հետ կապված ամեն լուր իմ սրտի, հոգու միջով է անցնում: Վերջերս զինվորների ծնողներին հնարավորություն ընձեռվեց այցելելու իրենց որդիների ծառայավայր: Ես էլ գնացի: Չեմ կարող չխոստովանել՝ անչափ տպավորված եմ. զորամասում կարգուկանոն էր տիրում՝ կանաչապատ բակ, մաքուր եւ կոկ շարահրապարակ ու մարզահրապարակ:

Արծիվ Վարդան, Դուշման Վարդան, քաջ Վարդան,
Ազգի զինվոր, բազկի զինվոր, ջա՜ն Վարդան,
Սասնա ծուռ ես` Թուր Կեծակին քո ձեռքին,
Դու բալասան եղար հայոց խոր վերքին:

Անշուշտ, մարդիկ տարբեր են լինում` տարբեր համոզմունքներ են ունենում և տարբեր բաների են հավատում։ Սակայն ի՞նչ կարող ես անել։ Օրինակ՝ պարզ ու շիտակ գյուղացիների դատողություններն այնքա՜ն միամիտ, այնքա՜ն հին և այնքա՜ն ծիծաղելի են, որ դրանց արմատները՝ աշխարհի ամենածեր կաղնու արմատների պես, ձգվում են դարերի ու ժամանակների խորքը, գուցե նույնիսկ, ի՞նչ իմանաս, հասնում մինչև երկինք, դեպի աստղերը…

Վերջերս Ռուսաստանի Դաշնության Ռյազան քաղաքում կայացած ռազմական անգլերենի օլիմպիադային մասնակցեց նաև ՀՀ ՊՆ զինծառայողների թիմը: Մեր հյուրն է ՀՀ ՊՆ թիմի ղեկավար, Վ. Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտի հրամանատարաշտաբային ֆակուլտետի դասախոս, գնդապետ Մնացական Խաչատրյանը: