Թերթ
Երբ սկսվեց Արցախյան պատերազմը, ես կամավոր մեկնեցի կռվելու։ Այդ ժամանակ ես մկրտված չէի, բայց կրծքիս Խաչ էի կրում, հավատալով, որ ինձ անպայման կօգնի։ Երբ մի անգամ հարձակումն սկսվեց, զգացի, որ մեզ նեղում են, և այլևս փրկության հույս չկար։ Ու մի ձեռքում ավտոմատը, մյուսում՝ կրծիքս Խաչը, փորձեցի շրջապատումից դուրս պրծնել։ Վազելիս դեմ դիմաց թշնամու ռումբը պայթեց։ Միայն զգացի, որ ինձ օդ շպրտեց ու այլևս ոչինչ չեմ հիշում…
Հայաստանի ազգային հերոսներից շատերին, ովքեր հանուն հայրենիքի մարտնչել էին Սարդարապատում, Բաշ Ապարանում, Ղարաքիլիսայում, կա՛մ ոչնչացրին, կա՛մ մոռացության տվեցին: Նրանցից ոմանց քշեցին Ռուսաստան և գնդակահարեցին: Կորպուսի հրամանատար գեներալ-լեյտենանտ Թովմաս Հովհաննեսի Նազարբեկյանը աքսորվեց Կազան և այնուհետև տեղափոխվեց Թիֆլիս, ուր և կնքեց իր մահկանացուն 1931-ին: Առաջին հրաձգային դիվիզիայի գեներալ Ա. Պ. Բեյ-Մամիկոնյանը ձերբակալվեց և գնդակահարվեց 1921-ին:
Թեպետ կիրակին հանգստյան օր է, սակայն զորամասում այն բավականին հագեցած է տարաբնույթ միջոցառումներով, որոնք պլանավորում են զորամասի հրամանատարի անձնակազմի հետ տարվող աշխատանքների գծով տեղակալը և ֆիզպատրաստության պետը, համատեղ ուժերով իրագործում են զինվորներն ու ստորաբաժանումների ղեկավարները:
Զորամասում կիրակին սկսվում է անձնակազմի հետ հայրենասիրական թեմաներով զրույցներով, որի ընթացքում անցյալի պատմական դեպքերին զուգահեռ նաև ներկայացվում է հերոսական դրվագներով լի մերօրյա պատմությունը: Զրույցի թեմաները բավականին մանրակրկիտ են ընտրվում, որպեսզի լինեն և՛ մատչելի, և՛ հետաքրքիր մեծ լսարանի համար:
Բանակն այն միջավայրն է, որտեղ կարելի է և՛ գիտելիք ձեռք բերել, և՛ ունեցած գիտելիքներն արդյունավետորեն կիրառել: Յուրաքանչյուր զորամասում մտավոր բարձր կարողությունների տեր տղաներին ներգրավում ենք զինվորների շրջանում գիտելիքների զարգացմանը նպատակաուղղված գործունեության մեջ: Մասնավորապես՝ մեր զորամասում գրեթե յուրաքանչյուր շաբաթ-կիրակի կազմակերպում ենք ինտելեկտուալ խաղեր` «Վիկտորինաներ», որոնց ժամանակ հաղթող ճանաչվողներին տրվում են խրախուսական պարգևներ, շնորհակալագրեր, պատվոգրեր, արձակման թերթիկներ և այլն: Շատ բարձր գիտելիքներով աչքի ընկած զինվորների ծնողներին կամ ուսուցիչներին ուղարկում ենք շնորհակալական նամակներ: Սա խրախուսման բավականին արդյունավետ միջոց է և զինվորներին մղում է ինքնազարգացման:
Ռումբեր, արկեր թողին հետքեր,
Ակոսեցին խորին վերքեր,
Քանի դեռ կան ակոսները,
Չեն բուժվելու հին վերքերը։
Կախարդներին դաժանորեն հալածում էր նաև Պետրոս Առաջինը: Սակայն ոչ բոլորին: Թագավորի սիրելի և բաժակակից, աստղագուշակության ու մոգության վերաբերյալ աշխատությունների հեղինակ Յակով Բրյուսին բոլորը կախարդ էին համարում: Նրա մասին ասում էին, թե կարողանում է օրերի ճշգրտությամբ կանխագուշակել ապագան, թռչել օդում, անկենդանից կենդանի ստեղծել և ծերունիներին վերադարձնել երիտասարդությունը: Բրյուսի զարմիկ Թոմաս Մակլարենը` տհասի մեկը, որը հարազատների կողմից ուղարկվել էր օտարության, որպեսզի քեռին նրան Ռուսաստանում ինչ-որ գործի տեղավորի, մորը նամակ է ուղարկում, որը հարյուր տարի անց հրապարակվում է «Թագավորական պատմական ամսագրում»:
Մեծ է խոսքի ազդեցությունը։ Ճիշտ պահին ասված արտահայտությունը շատ բան կարող է փոխել` անձնական կյանքը, կարիերան, մեր վերաբերմունքն այս կամ այն իրավիճակի հանդեպ։ Առավել մեծ է հաճոյախոսության ուժը, եթե այն հասցեագրված է գեղեցիկ սեռի ներկայացուցչին։ Ժամանակին և ճիշտ հաճոյախոսություն անելը մեծ հմտություն է: Թվում է՝ ավելի հեշտ բան չկա, քան ասել. «Դու գեղեցիկ տեսք ունես այսօր» կամ «Լավ էլ գլուխ հանեցիր այդ բարդ աշխատանքից»։ Բայց պարզվում է՝ շատերը հայտնվում են պարզապես անելանելի վիճակում, երբ գալիս է հաճոյախոսություն անելու պահը։
