Օլիվեր Կրոմվելը (1599□1658) պատմական նշանավոր դեմք է։ Գլխավորելով 17□րդ դարի Անգլիական բուրժուական հեղափոխությունը եւ 1653□ին իր ձեռքը վերցնելով երկրի իշխանությունը, նա խորը հետք թողեց Անգլիայի եւ համաշխարհային պատմության ողջ ընթացքի վրա։
Կրոմվելն իր հետքն ունի նաեւ հայ-անգլիական առնչություններում։ Խոսքը, մասնավորապես, վերաբերում է այն տեղեկությանը, որ վաղուց ի վեր շրջանառվում է պատմական գրականության մեջ՝ տեղի տալով ամենատարբեր մեկնաբանությունների։

Հնագիտությունն, իհարկե, ամենևին էլ այնքան հետաքրքիր չէ, ինչքան կարող է թվալ Ինդիան Ջոնսի ոդիսականի երկրպագուներին: Եւ այդուհանդերձ, ժամանակ առ ժամանակ այստեղ էլ են ի հայտ գալիս զարմանալի և նույնիսկ ցնցող հայտնագործություններ, որոնք կարող են գլխիվայր շրջել պատմության մասին սովորական պատկերացումները: Օրինակ՝…

Հայրենաշունչ խոսքն է նաեւ, որ հային հայ է պահել, զինվորին տարել մարտի, պատանու հոգում վառել հայրենասիրության կրակներ, դարձել սերունդների ուղեկիցը՝ լույս տալով նրանց ճանապարհին։ Այդ խոսքն ասվել է ամենատարբեր առիթներով՝ ճակատամարտից առաջ, հայրենաշեն որեւէ գործ ձեռնարկելիս, այն դժվար պահերին, երբ պետք էր ոգեւորել մարդկանց՝ համախմբելու, զորացնելու նրանց ուժը։ Նման խոսքերը չեն հնանում, մշտապես մնում են հրատապ, արդիական, եւ դրանում է նրանց կենսունակությունը։

4-5-րդ դարերում շատ հայ երիտասարդներ, այդ թվում՝ Մեսրոպ Մաշտոցը, ուսանել են Ասորիքի քաղաքներում։ Հայերի թիվը Սիրիայում մեծացել է հատկապես 9-11-րդ դարերում՝ բյուզանդական կայսրերի կողմից Հյուսիսային Սիրիա զգալի թվով հայեր գաղթեցնելու, Բագրատունիների թագավորության անկման, սելջուկյան թուրքերի ասպատակությունների, իսկ ավելի ուշ՝ Կիլիկյան Հայաստանի անկման հետևանքով։ Հայերը բնակություն են հաստատել Դամասկոսում, Փայասում, Հալեպում։

Արծրունիների հին նախարարական տոհմի շառավիղներից էր հայ հասարակական գործիչ, ազնվական Գեւորգ Արծրունին։ Ծնվել էր Վանում, 1771-ին, 1813-ին մշտական բնակություն հաստատել Թիֆլիսում, որտեղ եւ 1830-ին կնքեց իր մահկանացուն։ Մեծ հարստության տեր էր, առեւտրական, շինարարական, հասարակական լայն գործունեություն ծավալելով՝ միջոցներ տրամադրեց Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի կառուցմանը, 1819-ին Ամստերդամում գնեց հայկական տպարան եւ նվիրեց Ներսիսյան դպրոցին։

Մադաթովի մտահղացումը պսակվեց լիակատար հաջողությամբ. խուճապի մատնված թշնամին սկսեց անկանոն նահանջել, ինչը շուտով վերածվեց բացահայտ փախուստի: Առաջինը մարտադաշտից ճողոպրեց Մեհմեդ Միրզան` լքելով շահի ընտրյալ ջոկատը` գվարդիան, որը գլխովին ջախջախվեց: Ռուսական զորքերը տիրացան նաև մեծաքանակ ռազմավարի` մի քանի հրանոթ, շուրջ 2000 հրացան, անհամար քանակությամբ զինամթերք և պարեն:
Այս փայլուն հաղթանակի համար հայազգի զորավարը պարգևատրվեց ադամանդակուռ սրով` «Քաջության համար» մակագրությամբ:

Ռուսական զորախմբի մերձենալուն պես բաշիբոզուկների առաջապահ ջոկատը մարտի չբռնվեց, այլ արագորեն նահանջեց դեպի Բայանդուր: Իշխան Օրբելիանին, առանց նախազգուշական միջոցներ ձեռք առնելու, նետվեց հետապնդելու թշնամուն: Բայանդուրի մերձակայքում ռուսական զորախումբն անսպասելիորեն ընկավ գյուղի շրջակա բարձունքների վրա դիրքավորված թշնամու հրետանային ուժգին կրակի տակ, որին հաջորդեց թուրքական մեծաքանակ ուժերի հարձակումը: Սակայն Օրբելիանու զորքերը կարողացան դիմակայել թվաքանակով շուրջ վեց անգամ գերակշռող թշնամու հզոր ճնշմանը և չընկրկեցին: