Պատմության էջերից
Փավստոս Բուզանդը ժողովրդական վիպասքը ներկայացնում է առանց ժամանակագրության ու դասդասումների։ Հետեւելով նրա մշակման ցաքուցրիվ ընթացքին՝ դժվար է որոշակի պատկերացում կազմել, թե պատմական որ իրողությունն է հաջորդել կամ նախորդել մյուսին։
«Իմ այնքան ծառայությունների, արյուն ու քրտինք թափելու, քրտինքս սլաքներով սրբելու վարձատրությունն ա՞յս եղավ: Բայց այս մահը, երանի թե, ձիու վրա ինձ հասներ»:
Մուշեղ Մամիկոնյան
Քսաներորդ դարի տասական թվականներին օսմանյան կայսրությունը հասել էր իր մայրամուտին։ Նախ՝ իտալա-թուրքական պատերազմներում (1911-1912 թթ.) կորցրել էր Էգեյան ծովի 12 կղզիները եւ Հյուսիսային Աֆրիկայի՝ Տրիպոլիտանիայի ու Կիրենաիկայի (Լիբիա) տիրույթները, ապա Բալկանյան պատերազմներում՝ Ալբանիայի, Մակեդոնիայի, Սերբիայի, Չեռնոգորիայի եւ Բալկանյան թերակղզու մյուս տիրույթները (1912-1913 թթ.)։
Ծնվել է 1894թ. օոգստոսի 22-ին Հաջիքենդ ավանում (Հյուսիսային Ղարաբաղ, այժմ՝ Ադրբեջան), ճանապարհային շինարար-տեխնիկ Ստեփան Եգորի Տեր-Իսահակյանի եւ էստոնուհի Իդա Անտոնովնա Լաուերի ընտանիքում: