Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներն էին: Գերմանիայի դաշնակից Թուրքիան մտադիր էր գրավել Բաքուն և Արևելյան Հայաստանը։ Թուրքական բանակն արդեն մտել էր Լոռի, և փոքրիկ Սանահին գյուղի բնակիչները սարերն էին հեռացել՝ թաքնվելու:

Խորհրդային կարգերի հաստատումով Հայկական հարցը զրկվեց պետական հոգածությունից։ Հարցի «տնօրինությունը» անցավ բոլշեւիկյան վարչակարգին, որը մինչեւ 1988թ. ծառայեցնում էր իր շահերին, իսկ ներերկրային հայկական կնճիռները մաքրում էր ստալինյան հայատյացության սկզբունքներով։

Հայաստանի Հանրապետության հետապնդած խնդիրները բխում էին Հայկական հարցին արդար լուծում տալու սկզբունքներից, որեւէ երկրի շահերը չոտնահարելու գաղափարից։

Վերջերս ռուսական «Զվեզդա» հեռուստաալիքի «Բանակի լեգենդներ» հաղորդաշարի հերթական թողարկումը նվիրված էր Խորհրդային Միության մարշալ Համազասպ Բաբաջանյանին:

1941-1945թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում հայ ժողովրդի մասնակցությամբ Խորհրդային Միության տարած հաղթանակի 75-ամյակի առթիվ լույս է տեսել «Ամարաս» հրատարակչության տնօրեն Արկադի Ասրյանի հեղինակած «Հայ հերոսներ» հանրագիտարանը՝ ՀՀ, Արցախի եւ Աբխազիայի նոր հերոսների կենսագրականների լրացմամբ:

1918թ. մայիսի կեսերին գրավելով Կարսն ու Ալեքսանդրապոլը, թուրք զորքերը ներխուժեցին Արարատյան դաշտ։ Հայ ժողովրդի գոյությանը մեծ վտանգ էր սպառնում։ Ամենուր տիրում էր խուճապը։ Մայիսի 21-ին սկսվեց կամավորների հավաքագրումը։

ՀՀ ԱԱԾ արխիվի գաղտնազերծված փաստաթղթերի հետ աշխատելիս հանդիպեցի Եվգենի Ժիրնովի «Մետեոսվոդկա» գործողությունը» հոդվածին՝ գրված 2000 թվականին ԱԱԾ ներքին օգտագործման համար։