Զարմանալի չէ, երբ հայտնի է դառնում, որ Թուրքիան և Միացյալ Նահանգները համաձայնեցրել են իրենց պաշտոնական հայտարարությունները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ, սակայն վերջին բացահայտումները հաստատում են նրանց ամոթալի, գաղտնի ծրագրերը:

Մայիսի 27-ին լրացավ «Թալիշի պաշտպանի»` Արցախյան պատերազմի հերոս Մեխակ Մեխակյանի 50-ամյակը: Մանկավարժի, մտավորականի ու մեծ հայրենասերի հոբելյանի առիթով միջոցառումներ կազմակերպվեցին Արմավիրի մարզի` հերոսի անունը կրող դպրոցում և փոխգնդապետ Մհեր Վարդանյանի հրամանատարությամբ գործող զորամասում:

Խորհրդային Միության ականավոր պետական-քաղաքական գործիչ Անաստաս Միկոյանի անվան շուրջ բորբոքված կրքերը` նրա բրոնզե արձանը Երևանում տեղադրելու քաղաքապետարանի հայտնի որոշման առիթով, իմ կարծիքով, լեզվակռիվ հիշեցնող սիրողական, առավել` զգացմունքային մակարդակի դատողություններից այն կողմ չեն անցնում, մինչդեռ այն մի եզակի հնարավորություն կարող էր լինել` հայ քաղաքական մտքի տեղն ու դերը մեր հասարակական պետական կյանքում որոշելու, ճշգրտելու համար: Մանավանդ, եթե խոսքը Միկոյանի մեծության պետական գործչին է վերաբերում, մանավանդ հիմա, երբ բազմաթիվ ու դժվարին մարտահրավերների առաջ ենք կանգնած ոչ միայն մենք, այլև տարածաշրջանի մոտիկ ու հեռավոր բոլոր երկրները:

Եվս մեկ տարի, և հայ ժողովուրդը կնշի Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը: Մեզնից յուրաքանչյուրի պարտքն է մեկ անգամ ևս հնչեցնել հիշատակի, արդար դատի և հատուցման անլռելի զանգակատունը: Մեզնից յուրաքանչյուրը՝ որպես քաղաքացի և պարզապես հայ մարդ այդ գործում իր առաքելությունն ունի…
Լևոն Վարդանյանը (1904-1984թթ.) ցեղասպանության ականատեսն է: Նրան վիճակվեց, ինչպես նաև այլ հայերի, անողոք, սարսափներով լի փրկության ճանապարհ անցնել և ի վերջո հանգրվան գտնել Արևելյան Հայաստանում: 1918 թվականին Լևոն Վարդանյանն իր մոր հետ տեղափոխվում է Ստեփանավան, որտեղ էլ ամուսնանում է նույնպես գաղթական ու որբ Նոյեմի հետ: Ունենում են ութ երեխա: Սկսվում է Հայրենական մեծ պատերազմը: Լևոնն իր Արմենակ որդու հետ մեկնում է ճակատ և հաղթական տուն վերադառնում:

ՉԹՕ-ների ծագման ամենաուշագրավ վարկածներից մեկը կապում են ֆիլադելֆիական փորձի հետ, որն անցկացվել է հեռավոր 1943 թ. հոկտեմբերին ԱՄՆ ՌԾՈՒ ռազմածովային հետազոտությունների բաժնի կողմից: Փորձի նպատակն էր ռազմանավն անտեսանելի դարձնել թշնամու ռադիոտեղորոշիչ սարքերի համար: Սակայն կատարվեց մի բան, որը ոչ ոք չէր նախատեսել. «Էլդրիջ» էսկադրոնային ականակիրը ոչ միայն անհետացավ տեղորոշիչների էկրանից, այլեւ, բառիս բուն իմաստով, չքվեց, անհետացավ Ֆիլադելֆիայի նավանորոգարանից, որտեղ անց էր կացվում փորձը, կարճ ժամանակով նյութականացավ մեկ այլ վայրում, ապա վերադարձավ իր տեղը՝ ցնորված անձնակազմով հանդերձ: Այս դեպքերը մի քանի գրքերի եւ ֆիլմերի թեմա են դարձել: Խնդրի հետազոտությամբ զբաղվողներից շատերը մահացել են հանելուկային հանգամանքներում, մինչդեռ մարդկությունն այդ առեղծվածի լուծումից նույնքան հեռու է, որքան սրանից 71 տարի առաջ էր:

1918 թվականը մարդկության պատմության մեջ հայ ժողովրդի համար գուցե լիներ մահվան թվական, եթե Աստծո կամեցողությամբ սրբազան քաջերին տրված զորությամբ չկատարվեր, ինչպես հիմա ասում են` «Սարդարապատի հրաշքը»:
Մարդկության պատմության մեջ իր նախադեպը չունեցող 1915 թվականի ազգասպանությունից հետո` 1918 թվականի հունվարի վերջին, օգտվելով Կովկասյան ռազմաճակատում ստեղծված իրադրությունից (ռուսական զորքերը հեռացել էին ճակատից), խախտելով Երզնկայում կնքված զինադադարի պայմանագիրը, թուրքական զորքն սկսեց արշավել դեպի Անդրկովկաս` նպատակ ունենալով արեւելահայությանը ե՛ւս բնաջնջելու եւ պայմաններ ստեղծելու Մեծ Թուրանի թյուրքական պետության կառուցման եւ պանթուրքական գաղափարախոսության իրագործման համար:

Այս սքանչելի գորգը հայ որբուկներն են իրենց ձեռքով գործել հեռավոր 1920-ական թվականների կեսին, Լիբանանում: Նրանք Հայոց Մեծ եղեռնի որբերն էին: Մոտ 400 աղջնակ տասնութ ամիս շարունակ արցունքոտ աչքերով հյուսել ու ստեղծել են այս ձեռագործ հրաշքը` իրենց տառապանքի ու որբության հուշարձանը: Հետո գորգը Վաշինգտոն է ուղարկվել եւ պաշտոնական մի միջոցառման ժամանակ նվիրվել ԱՄՆ նախագահ Քալվին Քուլիջին` ի երախտագիտություն հայերի հանդեպ ցուցաբերած մարդասիրության:
Հայ որբուկների տառապանքի հուշարձանը` ձեռագործ գորգը, պահվում է Սպիտակ տան թանգարանում: