Պատմության էջերից
Պետք է վերադաստիարակություն – իմաստուն վերադաստիարակություն՝ վերջին խաղաթուղթը ապագան վտանգված ժողովուրդների:
Դաստիարակություն, որ հեղաշրջեց մինչայժմյան թույլ մեր հասկացությունը իրավունքի եւ քաղաքական բարոյականի, քրիստոնեության, ուժի եւ թուլության, պատերազմի եւ խաղաղության մասին:
Անցյալ տարի ապրիլի 24-ին ցեղասպանությանը նվիրված միջոցառում ենք կազմակերպել պարսիկ պատգամավորների եւ քաղաքական գործիչների համար, որտեղ Իրանի խորհրդարանի փոխնախագահն իր ելույթում երեք անգամ օգտագործեց Ցեղասպանություն բառը՝ նշելով, որ Թուրքիան իրագործել է Ցեղասպանություն հայերի նկատմամբ: Նոր նախագահի օգնականներից մեկը, որն զբաղվում է Իրանում փոքրամասնությունների հարցերով, վերջերս իր ելույթում նշել է, որ Թուրքիան այսօր Սիրիայում իրականացնում է նույն ցեղասպանությունը, ինչ 100 տարի առաջ իրագործել է հայերի դեմ:
Ժողովրդի մեջ առավելապես ԿՈՄԱՆԴՈՍ պատվանունով հայտնի գեներալը 22 տարի առաջ հմուտ ղեկավարում էր հայոց մշակույթի հնամենի ոստան, իսկ 20-րդ դարավերջին մեր ոխերիմ հարևանների կողմից օձերի բույնի վերածված Շուշի քաղաքի՝ իր իսկ մասնակցությամբ մշակված ազատագրական գործողության մարտերը: Գործողությունը, որ կոչվում էր «Հարսանիք լեռներում», առանց դույզն-ինչ երկմտելու, կարելի է դասել հայոց ազատամարտի լավագույն մարտական գործողությունների շարքը:
Հորս հորեղբայրը՝ Ասքանազ Պետրոսյանը, Արթիկի շրջանի Հնաբերդ գյուղից Կարմիր բանակ է զորակոչվել 1939թ., մասնակցել է Խորհրդա-ֆիննական պատերազմին, որի հաղթական ավարտից հետո երազել է առաջիկա զորացրման, օր առաջ հայրենի գյուղ վերադառնալու, հարազատներին տեսնելու, նորից դպրոցում դասավանդելու, ապա եւ՝ ընտանիք կազմելու մասին։ Բայց, ցավոք, օրերը շարունակում են մնալ տագնապալի. հիմա էլ Խորհրդային Միությանն սպառնում են ֆաշիստական Գերմանիայի զորքերը։ Եվ Ասքանազ Պետրոսյանի վերադարձը հայրենի օջախ կրկին հետաձգվում է։
1942 թվականի աշնանը` Կովկասյան լեռներում ու Ստալինգրադում մղվող ծանր մարտերի օրերին, հրապարակվեց հայ ժողովրդի ծավալուն նամակ-կոչը` ուղղված ռազմաճակատում մարտնչող հայ ռազմիկներին: Նամակը ստորագրել էր 335 հազար մարդ` հասարակության բոլոր խավերի ներկայացուցիչներ` բանվորներ, գյուղացիներ, մտավորականներ, արվեստագետներ, աշակերտներ, ուսանողներ եւ այլք, որոնց թվում` Ավետիք Իսահակյանը, Մարտիրոս Սարյանը, Հովսեփ Օրբելին, Մանուկ Աբեղյանը, Հայկանուշ Դանիելյանը, Վաղարշ Վաղարշյանը եւ ուրիշներ:
Հայ ժողովրդի կոչ-նամակին պատասխանեցին ռազմաճակատում մարտնչող հազարավոր հայ ռազմիկներ` երդվելով սրբությամբ կատարել ժողովրդի բոլոր պատվիրանները: Ահա պատասխան նամակներից մեկը, որ գրել են Հայկական 89-րդ հրաձգային դիվիզիայի մի խումբ մարտիկներ, որոնց միացել են այլ զորամասերում ծառայող բազմաթիվ հայեր` շուրջ 7000 հոգի:
