Նոր լույս ծագեց աշխարհին.
Ո՞վ այդ արևը բերեց:-

Ահա ոսկյա մի արև՝
ճառագումով իր հրե՝
Այգաբացի պուրպուրե

«Հայրենիքի և պատվի համար» գրքում մի անկեղծ խոստովանություն կա, որը պետք է մտահոգի սպիտակ թղթի առջև նստած ամեն մարդու, եթե նա գիտի գրի, տպագիր խոսքի արժեքն ու ամենակարևորը` ազնիվ է ու առաջնորդվում է միայն անկեղծ մղումներով: Հեղինակը խոհեմաբար, ավելի շուտ` ազնվաբար, այդ խոստովանությունը զետեղել է գրքի վերջին էջերում. «Միշտ վախեցել եմ այս գործը (հուշերի գիրքը – Գ.Ա.) ձեռնարկելուց, ու գիտե՞ք ինչու, վախեցել եմ գրելիս զգամ, որ ասելու բան չունեմ, կամ այն, ինչ ինձ պատկերացել է կարևոր, ուրիշների համար աննշան թվա…»: Եվ այս մտահոգությունը տանջել է պատկառելի կենսափորձ ու վաստակի տեր մի մարդու և զինվորականի, որը ԽՍՀՄ անվտանգության բարձրաստիճան սպա է եղել և կանգնած է Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի հետախուզության ու հակահետախուզության ակունքներում:

… Իմ ձգտումը պիտի լինի հայրենիքիս օգնության հասնելը։ Ոչ մի բան չի կարողացել ինձ սարսափեցնել առաջին քայլից, առավել եւս չի կարող ինձ ոչ մի բան կասեցնել, որպեսզի ես չկարողանամ իրագործել իմ ցանկությունը։ Ես հաստատապես որոշել եմ չխնայել նույնիսկ կյանքս, եթե դա պահանջվի ինձանից։ Որքան գրավիչ է եղել ինձ համար կյանքը Եվրոպայում, որքան էլ վայելչություններով հարուստ՝ իմ շրջապատը, այնուամենայնիվ, ես ուզում եմ հրաժարվել այդ բոլորից եւ վերստին ստանձնել իմ հոգեւոր կոչումը, եթե համարեմ, որ դա ամենից ավելի նպաստավոր կլինի նպատակիս հասնելու համար…

Ու վեր կացա ես, որ մեր հայրենի օրենքովը հին՝
Վերջին հանգիստը կարդամ իմ ազգի անբախտ զոհերին,
Որ շեն ու քաղաք, որ սար ու հովիտ, ծովից մինչեւ ծով
Մարած են, մեռած, փըռված ու ցըրված հազար հազարով…

1896-ի կոտորածի ձմեռն էր։ Մի խումբ փախստականներ Սասունի կողմերից հասան Էջմիածին։ Նրանց մեջն էր եւ Ա. գյուղի ծերունի տեր Սարգիսը։
-Հայրիկի աջը կուզեմ համբուրել,-խնդրեց նա Վեհարանում, ու ներս թողին։
-Բարով, տե՛ր հայր,- աջը մեկնեց Հայրիկը։
Քահանան համբուրեց ու ետ եկավ, կանգնեց դահլիճի մեջտեղը հոգնած, խորտակված։
-Որտեղի՞ց կուգաս։
-Սասունի կողմերեն. ես Ա-ի տեր Սարգիսն եմ…

Գյուղի միակ ակացիան աճել էր մեր դասարանի պատուհանի տակ։ Աշուն էր, ու ծառի՝ լոբու նմանվող տերեւները քամուց պոկվում, ընկնում էին պատուհանի գոգին։ Հայոց լեզվի ու գրականության մեր ուսուցիչը՝ Ռազմիկ Ռշտունի-Հովհաննիսյանը, հայոց պատմություն էր դասավանդում։ Ու մենք՝ աշակերտներս, վերացած լսում էինք նրան՝ տխրում, թախծում, երազում… Գրատախտակի վրա բացված քարտեզի մոտ կանգնել էր ցուցափայտը ձեռքին եւ պատմում էր, ու մենք մտովի տեսնում, զգում էինք պատմական Հայաստանի քաղաքների շունչը, գետերն ու լճերը։ Քար լռություն էր դասարանում, իսկ ուսուցիչը պատմում էր, պատմում։

Ուզում եմ, որ մեր բանակը խաղաղ ժամանակներում զինվորի կորուստ չունենա։ Որ զինվոր որդուն բանակ ճանապարհելը, իրապես, տոն լինի մեզ համար։ Ուզում եմ, որ մեր սպաները հարգված ու մեծարված լինեն, հպարտ լինեն, պատվելի, բարձր։ Որ նրանք շատ սիրեն զինվորին, իրենց հարազատ որդու պես սիրեն։