Ա. Ես եմ քո Տեր Աստվածը, Ինձանից բացի ուրիշ աստվածներ չպիտի լինեն քեզ համար
Առ Աստված ճշմարիտ հավատքը հիմքն է հոգեւոր կյանքի։ Հավատքով ոչ միայն սկզբնավորվում է Աստծու եւ մարդու հարաբերությունը, այլեւ նրանով է պայմանավորված հոգեւոր կյանքի ողջ ընթացքը, նրա վերելքն ու զարգացումը։ Ըստ Եկեղեցու վարդապետների՝ հավատքն Աստծուց պարգեւվող շնորհ է, որը զորացնում է հոգին՝ ճանաչելու Աստծուն. հավատքով մենք հարաբերության մեջ ենք մտնում Աստծու հետ, ճանաչում Նրան, որ վեր է ամեն տեսակ ճանաչողությունից եւ անհասկանալի՝ մարդկային բնության համար։

Մարտարվեստի հնագույն դպրոցները գոյություն են ունեցել Ասիական մայրցամաքի շատ երկրներում` Հնդկաստանում, Չինաստանում, Ճապոնիայում, Կորեայում, Վիետնամում, Ինդոնեզիայում, Թայլանդում: Հին մարտարվեստների հայրենիք է համարվում Հնդկաստանը, թեպետ մինչ օրս վիճում են, թե որ դպրոցն է ավելի հին, եւ որը որից է առաջացել: Կալարի Պայատտու հնդկական մարտարվեստը ամենահինն է համարվում, որը ստեղծվել է մ.թ.ա. 4-րդ դարում, Հնդկաստանի հարավում: Կալարի Պայատտուում չկա «գոտիների», կոչումների, պարգեւների համակարգ, քանի որ նրանում համադրվում է հոգեւոր եւ ֆիզիկական կատարելությունը: Այն ճիշտ վարքի` դհարմայի գիտությունն է, երբ դու «տեսնում ես ամբողջ մարմնով»: Իսկ մարտարվեստների առաջին ուսուցիչը եղել է հզոր Շիվա աստծո աշակերտ Պարաշուրամը:

Մի ժամանակ մեծ քրոջս հետ հաճախում էինք նույն ավետարանական հավաքատեղին։ Բայց մի օր աղոթեցի, որ Աստված ինձ ճշմարիտ հավատի ճանապարհը ցույց տա, քանի որ տարբեր խմբերի հավատացյալների հետ խոսելիս ամեն մեկն իր հավատքի ուղղությունն էր ճիշտ ու փրկարար համարում (միմյանց հակադրվող այդ խմբերը զարմանալիորեն համերաշխ էին Հայ Առաքելական Եկեղեցին մերժելիս)։
Մի օր էլ Աստված միայն Իրեն իմանալի ձեւով ոտքերս, ավելի ճիշտ` իմ մեքենայի ղեկը ուղղեց եկեղեցի. սովորականի նման նստելով մեքենան, այդ կիրակի նորից որոշել էի գնալ Նար-Դոսի փողոցում գտնվող ավետարանական հավաքատեղին, բայց, երբ մեքենայից իջա, ի զարմանս ինձ, հայտնվել էի քաղաքի կենտրոնում գտնվող Սուրբ Զորավոր՝ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու բակում։

Մի քույր պատմում է, որ ինքը գորգ էր գործել՝ վրան մի մեծ հայկական Խաչ եւ նվիրել իրենց բարեկամին։ Նա էլ ուրախությամբ այն տարել ու կախել է իր տան պատից։ Մի օր իրենց ծանոթներից մեկը, որն աղանդավորների հավաքի էր մասնակցում, տեսնելով Խաչը, ասում է, որ Հիսուսին Խաչի վրա տանջել են, այդ պատճառով կարիք չկա, որ հիշենք այդ մասին եւ Խաչի պատկերը պահենք։ Տանտերն էլ, հոգեւոր դաստիարակություն չունենալով, կարծում է, թե մեղք է գործում իր տան պատին Խաչի նշանը կախելով, հանում ու թաքցնում է գորգը։

Ըստ սովորական ընկալման, մարտարվեստը դիտարկվում է որպես հակառակորդին ծեծելու ունակությունների, հմտությունների հավաքածու: Սակայն մարտարվեստի իսկական ըմբռնումը զգալիորեն ավելի լայն է, և մարտ վարելու հմտությունները միայն դրա փոքր կիրառական մասն են կազմում:
Մարտարվեստը կենսակերպ է, աշխարհայացք: Ցանկացած մարտարվեստի առաջին խնդիրն է դաստիարակել հոգևոր մարդու, հարստացնել նրա ներաշխարհը: Միայն ներքին ներդաշնակության հասնելու շնորհիվ մարդը կարող է իր կենսական էներգիան ուղղել դեպի նպատակի իրականացում:

Ով չի եղել Կանսկում, նա չի իմանա, թե ինչ ասել է ձմեռ։ Ով չի ծառայել Կանսկի զինվորական դպրոցում, նա չի իմանա, թե ինչ բան է ծառայությունը։ Ով չի ծառայել Կանսկի զինվորական դպրոցում, նա հաստատ չի ճանաչի ենթասպա Լապատինին, այսինքն՝ չի իմանա, թե ինչ ասել է զինվորական։ Վերջապես՝ ով չի ծառայել Արեւելյան Սիբիրում գտնվող այդ փոքրիկ քաղաքի զինվորական դպրոցում, նա չի իմանա, թե ինչ ասել է ժամանակ, տարածություն, կարոտ, հայրենիք…
Այս ամենի մասին պատմեմ հերթականությամբ, ավելի շուտ՝ հակառակ հերթականությամբ, թերեւս՝ ինչպես ստացվի։

Պատերազմ էր… Երազում մեր աքաղաղն առանց փետուրների բարձրացել էր մեր տան կտուրն ու փորձում էր ծուղրուղու կանչել։ Ձայնը դուրս չէր գալիս։ Հետո, երբ մեկ անգամ էլ փորձեց կանչել, մեր տան պատը փուլ եկավ, ու փոշու ամպեր բարձրացան երկինք։ Ես վեր թռա, արթնացրի ամուսնուս ու պատմեցի երազը։ Քունը փախել էր մեր աչքից։ Հագնվել ու սպասում էինք լուսաբացին։ Լուսադեմին լսվեց աքաղաղի ծուղրուղուն։ Այդ կանչը նման չէր նրա ամեն օրվա կանչին։ Օրը չէր կիսվել, երբ հասավ որդուս՝ Գրիգորի զոհվելու բոթը…