Հոգևոր-մշակութային
Կոմիտասը մեր ժողովրդի հպարտությունն է, նրա գործը՝ մեր ազգային անսպառ հարստությունը:
Ինչո՞վ է արժանացել նա մեր ժողովրդի այս բարձր գնահատականին: Նա ո՛չ օպերա է գրել, ո՛չ օրատորիա և համարյա թե ո՛չ արիաներ կամ ռոմանսներ:
Ջուխտակ վանքը Դիլիջանից 3կմ դեպի հյուսիս-արևմուտք՝ Դիլիջան-Վանաձոր ճանապարհի աջ կողմում՝ անտառապատ բլրի լանջին է:
Մակարավանքը XIII դարի հայկական վանական համալիր է Հայաստանի Տավուշի մարզում, Աչաջուր գյուղի մոտ` Պայտաթափ լեռան լանջին: Մակարավանքի համալիրն իր զարդաքանդակների ինքնատիպությամբ, հարստությամբ և բազմազանությամբ դասվում է Աղթամարի, Բղենո-Նորավանքի, Գանձասարի շարքին և կարևոր տեղ գրավում հայ միջնադարյան ճարտարապետության մեջ: