Ասորիներն աշխարհի մեր կողմերից են, նրանց քիթը մեր քթի նման է, աչքերը՝ մեր աչքերի, սիրտը՝ մեր սրտի: Նրանց լեզուն ուրիշ էր, երբ նրանք խոսել են, մենք չենք հասկացել, բայց, միեւնույն է, մենք շատ նման ենք եղել:

Վ. Սարոյան

Միայն Վերին Դվին գյուղից 30 ասորի երիտասարդ է այսօր ծառայում Հայաստանի բանակում: Ծառայում են պատվով, նվիրումով: Նրանց ծնողները հաճախ են ծառայավայրից շնորհակալագրեր ստանում: Այլ կերպ չէր էլ կարող լինել. հայաստանաբնակ ասորիների համար Հայաստանը վաղուց ծննդավայր է, երկրորդ հայրենիք:

Ասորիները մեր երկրի բնակչության կազմում ազգային փոքրամասնություններից երրորդն են՝ եզդիներից և ռուսներից հետո: Հայաստանում ասորական համայնքներ կան Դվինում, Արզնիում, Դիմիտրովոյում, Նոր Արտագերսում:

Ասորական ամենամեծ համայնքը Հյուսիսային Իրաքում է: Համայնքներ կան նաև Սիրիայում, Լիբանանում, Թուրքիայում:

Ասորիների առաջին ներգաղթը Հայաստան թվագրվում է 1805-08 թթ., երբ ասորական 20 ընտանիք Թուրքիայի Մամդսան բնակավայրից տեղափոխվել է Հայաստան և բնակություն հաստատել Գյոլայսոր բնակավայրում (ներկայիս Խոսրովի անտառի տարածք): Երկրորդ ներգաղթը Հայաստան տեղի է ունեցել 1826-1828 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի ընթացքում, Թուրքմենչայի պայմանագրով:

♦♦♦

Վերին Դվինում ենք: Այստեղ է կենտրոնացած Հայաստանում ասորական ամենամեծ համայնքը: Համայնքի ղեկավարը ասորուհի Լյուդմիլա Պետրովան է:

-Ասորիների և հայերի ճակատագրերը նման են իրար,- ասում է համայնքի ղեկավարը:- Մենք էլ հայերի նման հայրենիք, ծննդավայր ենք կորցրել, ցեղասպանության ենթարկվել և հայերի նման սփռված ենք աշխարհով մեկ:

Մենք հայերի հետ շատ ընդհանուր նմանություններ ունենք՝ փառահեղ պատմություն, հնագույն մշակույթ, ավանդապաշտություն, պատվախնդրություն և այլն…

Հայաստանը մեր հայրենիքն ենք համարում: Ասորիներս Հայաստանում ապրում ենք լիարժեք կյանքով: Ունենք դպրոց, մշակույթի տուն, որտեղ գործում են երգի-պարի խմբեր: Համայնքն ունի նաև գործող եկեղեցի` Մար Թումասը, որը կառուցվել է 1828 թվականին: Այստեղ ամեն կիրակի մեր լեզվով պատարագ է մատուցվում:

Գյուղի բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է հողի մշակմամբ և ունենք առօրյա նույն հոգսերը, ինչ հայերը, Հայաստանի մյուս բնակիչները:

Արցախյան պատերազմի ժամանակ էլ շատ ասորիներ զենք վերցրին, կանգնեցին հայերի կողքին ու կռվեցին ընդհանուր թշնամու դեմ: Ասորիներից ինքնապաշտպանական ջոկատներ կազմվեցին, ունեցանք նաև զոհեր:

Այսօր էլ մեր ասորի երիտասարդներն առանց մեկ վայրկյան իսկ տատանվելու մեկնում են ծառայության: Ծառայում են պատվով, նվիրումով:

Հայոց հողին խաղաղություն եմ ցանկանում, իսկ հայրենիքի բոլոր զինվոր տղաներին, կապ չունի ազգությունը, կրոնը, դավանանքը, բարի ծառայություն` Կատյոխեն ջընս այ սլուժբա, սոլդատ:

♦♦♦

Համայնքի ղեկավար Լյուդմիլա Պետրովայի հետ զրույցից հետո որոշել էի անպայման հանդիպել անցած տարվա օգոստոսին ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում փոխհրաձգությունների ընթացքում վիրավորված Վիկտոր Աբրամովին:

Վիկտորենց տանն ենք. գեղեցիկ այգի, տուն, ու եթե ասորական բառերն էլ ականջիդ չհնչեին, կկարծեիր՝ հայկական սովորական մի ընտանիքում ես:

-Երբեք մտքովս չի անցել բանակում չծառայել: Ես այստեղ եմ ծնվել, այստեղ մեծացել, այստեղ իմ տունն է, ծնողներս ու հարազատներս, այնպես որ՝ գիտակցումով եմ մեկնել ծառայելու,- ասում է Վիկտորը:- Լավ եմ ծառայել: Շնորհակալագիր եմ ստացել: Բանակում հրաշալի հայ ընկերներ ձեռք բերեցի, որոնց հետ կապը չի ընդհատվել: Հաճախ են զանգում, առողջականիցս հարցնում:

Որքան էլ որ ծանր են հիշողությունները, այնուամենայնիվ, խնդրում եմ Վիկտորին պատմել այդ դաժան օրվա մասին:

-Օգոստոսի 7-ն էր: Մինչ այդ էլ լարված անընդհատ կրակում էին: Գիշերվա ժամը 12-ի կողմն էր, ուժեղ փոխհրաձգություն սկսվեց: Այդ օրը մի պայմանագրային զինծառայող վիրավորվեց ու ես: Ցավ սկզբում չեմ էլ զգացել, կարծում էի` միայն զրահաբաճկոնս է ծակծկվել, արյուն չկար վրաս, բայց… Հետո հասցրին Ստեփանակերտի հոսպիտալ, այնտեղ թոքս վիրահատեցին, ապա ուղղաթիռով տեղափոխեցին Երևան` կենտրոնական կայազորային հոսպիտալ£ Խնդրում եմ, իմ անունից թերթով շնորհակալություն հայտնել հոսպիտալի բժիշկ Խորխմազյանին, բոլոր բժիշկներին, բուժքույրերին, ովքեր ինձ ոտքի կանգնեցրին, արեցին հնարավորն ու անհնարինը:

Վիկտորի մայրը` Լիաննա Յուխաևան, որ մինչ այդ ունկնդրում էր որդուն, հուզված լրացնում է.

-Տղաս բազմաթիվ վնասվածքներ էր ստացել` վնասվել էր լյարդը, թոքը, ստամոքսը… Մենք գյուղի մարդիկ ենք, հողի աշխատանք ենք անում, որդիս ամեն կերպ ուզում է մեզ օգնել, սակայն առայժմ առողջականն այն չէ. շուտ է հոգնում, նեղսրտում է: Է՜հ, ինչի՞ համար են այս պատերազմները: Աշխարհի բոլոր մայրերը միայն խաղաղություն են ուզում:

♦♦♦

Այցելեցինք նաև Նիկոլայ Աբրամովին, որ վերջերս է զորացրվել:

-Ամեն տղա էլ մինչև զորակոչվելը միշտ մի ներքին անհանգստություն է ապրում` որտե՞ղ կծառայի, ի՞նչ փոխհարաբերություններ կլինեն: Բանակում տարբեր խառնվածքի մարդկանց հետ ես շփվում, հեշտ չէ: Ծառայավայրում խնդիրներ չեմ ունեցել: Հայերի կողքին ինձ երբեք օտար չեմ զգացել, խտրականություն էլ չի եղել:

Զինվորական ընկերներիս հետ էլ երկու տարում չորս Նոր տարի ենք նշել` երկուսը հայկական, երկուսն էլ ասորական: Մերը ապրիլի մեկին է` Խաբն Նիսան` սիրո, բերկրանքի, պտղաբերության տոնն է խորհրդանշում, բնության վերածնունդը:

Մինչ բանակ զորակոչվելս Եվրոպական ակադեմիայում էի սովորում, մտադիր եմ ուսումս շարունակել:

♦♦♦

Անկախության ամենամեծ երաշխավորը մեր բանակն է, իսկ բանակում հայազգի տղաների կողքին անձնվիրաբար ծառայում ու մեր երկրի դարպասներն ամուր, անառիկ ու անխախտ են պահում նաև մեր երկրում ապրող ազգային փոքրամասնությունների զավակները:

Ալիս ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ
մայոր